

Tıpta anüs adı verilen makat bölgesinde oluşan çatlak veya yırtıklara anal fissür denir. Anal fissür, her yaşta kadın ve erkeklerde eşit oranda görülen bir rahatsızlıktır. Fissürler defekasyon esnasında çok ağrı ve kanama yapabilirler. Çocuklarda büyük abdest esnasında kanama olmasının en sık sebebi anal fissürlerdir. 6 – 24 aylık bebeklerde sık görülür. Defekasyonda ağlama ve kanamaya sebep olur. 

Anal fissürler anüs bölgesinde deri ile mukoza dediğimiz barsak iç kısmının birleştiği yerde anoderm dediğimiz bölgede oluşurlar. Anoderm derinin aksine kıl, ter bezi veya yağ bezi içermez; buna karşılık çok sayıda dokunma ve ağrı  duyusu taşıyan sinir içerir, bu nedenle bu bölgedeki çatlaklar çok acı verirler.

## Anal Fissür Nedenleri

Anal fissürler anal kanalda ve anüste oluşan travmalarla ortaya çıkarlar. Bu travma çoğunlukla sert defekasyon yapma, yani kabızlık nedeni ile oluşur. Pek çok hasta çatlağın oluştuğu, zor defekasyon yaptıkları, aşırı kabızlığın olduğu zamanı hatırlarlar. Kabızlıktan başka tekrarlayan ishal atakları da bu bölgede çatlakların oluşmasına yol açar. Nadiren anüs bölgesinden ateş ölçmek için termometre konması, lavman yapılması, endoskopi yapılması veya  prostat muayenesi için ultrasonografi probu yerleştirilmesi de fissür oluşumuna yol açabilir. Doğum yapma esnasında da bu bölgede yırtıklar oluşabilir. Anal fissür hem erkek hem kadınlarda en çok arka orta kısımda oluşur. Bunun nedeni anal sfinkter denilen anüs bölgesinde yerleşmiş adalelerin yapısıdır. Normalde bizden habersiz olarak çalışan, kasılı durarak gaz ve büyük abdest kaçırmamızı engelleyen düz kas yapısındaki bu adalelerin en zayıf olduğu bölge burasıdır . Bu nedenle anodermde bir çatlak oluştuğunda çoğunlukla bu bölgede çatlak oluşur. Kadınlarda önde vajen olduğu için anal kanalın ön orta kısmı da daha zayıftır. Bu nedenle ön orta kısımda çatlak oluşması kadınlarda erkeklere göre daha çok görülür.

Eğer anal fissür yani çatlak ön orta veya arka orta kısım dışında bir yerde oluşmuş ise travma dışında başka nedenler de akla gelmelidir. Anal fissür oluşumuna neden olan diğer sebepler bu bölgede kanser olması, iltihabi bir barsak hastalığı olan Chron hastalığı, lösemi, tüberküloz, sitomegalo virüs ve herpes gibi diğer enfeksiyonlar, anal seks , frengi, gonore ( bel soğukluğu ) ve aids ( HIV ) olabilir. 

Anal fissür olan hastalarda anüs sfinkterlerinin normalden daha sıkı olduğu, yani daha çok kasıldığı saptanmıştır. Normalde defekasyon esnasında gevşeyerek büyük abdestin çıkmasına müsade eden bu sfinkterler çok sıkı olduğunda yeteri kadar gevşeyememekte, kişide bir de kabızlık varsa geçen sert büyük abdest gevşeyip genişleyemeyen anüs bölgesinde yırtık oluşmasına sebep olmaktadır.


## Anal fissür semptomları nelerdir 

Anal fissürler hastalarda defekasyon esnasında ve sonrasında ağrı oluşturur. Başlangıçta bu ağrı az iken, eğer olay iyileşmez , kronikleşir ise ağrı şiddeti giderek artar ve daha uzun sürmeye başlar. Bazı hastalar ağrı nedeni ile defekasyondan kaçınıp, büyük abdestin daha da sertleşmesine yol açmaktadırlar. Bu da fissürün daha da kötü olmasına yol açan bir kısır döngü yaratmaktadır. Bu ağrı bazen idrar yapımını da etkileyip, idrar esnasında ağrıya, sık idrar yapmaya, nadiren de idrar tutukluğuna yol açabilmektedir. Defekasyon esnasında kanama, anüs bölgesinde kaşıntı, kötü kokulu akıntı oluşabilir. Bebek ve çocuklarda sıklıkla kanama yapar.


## Anal fissürde tanı

Anal fissür tanısında hastanın öyküsü önemli yer tutar. Muayene, bu bölge ağrılı olduğu için mümkünse kalçalar hafifçe yana ayrılarak gözle yapılmaya çalışılır. Eğer bu şekilde gözle görme mümkün olmuyor ise, anüs bölgesi lokal anestezi içeren pomadlar ile uyuşturularak anal kanal daha iyi incelenir. Çok ağrılı olduğu için parmakla muayeneden kaçınılmalıdır.

Yeni oluşmuş bir anal fissür  düz bir yırtık şeklinde görülür, eğer olay kronikleşmişse daha geniş bir yarık vardır, çatlağın orta kısmında alttaki adaleler görülebilir; çatlağın dış ucunda deri katlantısının oluşturduğu sentinel pile( nöbetçi meme ) denilen bazen de hemoroid (basur ) ile karıştırılan meme şeklinde bir deri katlantısı meydana gelir.

Kanama olan hastalarda muayenede çatlak görülse bile iç kısımdaki daha ciddi bir hastalık olasılığını ekarte etmek için rektoskopi dediğimiz ışıklı optik aletlerle içerinin gözlenmesi işlemi yapılmalıdır.

## Tedavi

Yeni oluşmuş, akut fissürlerde ilaç ile %80-90 oranında iyileşme sağlanır. Olay kronikleşmiş ise ilaç tedavisinin başarı şansı %40 lara iner ve hastaya operasyon gerekir.

Tedavide ilk yapılması gereken büyük abdestin yumuşatılması ile kabızlığın önlenmesidir. Bunun için lifli diyet ve gerekiyorsa uygun ilaçlar verilir. Defekasyon sonra sıcak su oturma banyoları çok yararlı olabilir.

İlaç tedavisi amacı ile lokal anestezik ilaçlar ve az miktarda kortizon içeren pomatlar ve bazı fitiller kullanılır. Ayrıca aşırı sıkı adaleleri gevşetmek amacı ile ağızdan veya lokal olarak kullanılabilen ilaçlar vardır. Bazı durumlarda adeleleri geçici olarak felç edip çatlağın iyileşmesine olanak sağlamak amacı ile botoks tedavisi uygulanmaktadır.

İlaç tedavisinden fayda görmeyen akut veya kronik fissürlerde ise cerrahi tedavi uygulanır. Bu tedavide aşırı sıkı olan sfinkterler uygun bir yerinden kısmi olarak kesilip gevşetilir. Bu esnada fissür yatağıda çıkartılabilir veya kürete edilebilir; nöbetçi meme varsa o da çıkartılır. Bu opreasyondan sonra hasta ameliyat yaralarına rağmen ilk yaptığı defekasyonda bile çok daha az ağrı duyacaktır. Kısa sürede de tam iyileşme oluşur. Bu operasyonun başarı şansı çok yüksektir ( %91 - %98 ).


Anal Fissür (Çatlak)



Terleme sıcak ortamlarda ve efor esnasında vücudun ısısını düzenlemek için oluşturduğu normal, fizyolojik bir olaydır.

Aşırı terleme dediğimizde ise çalışma ile,eforla,saunada veya spor esnasında oluşan tatlı terlemeden değil durup dururken ellerde ayaklarda oluşan, serin bir odada otururken bile gömleklerden ve hatta ceketlerden dışarıya taşan terlemeden bahsediyoruz.Yüzlerinden, ellerinden ter damladığı için tahtaya kalkamayan, toplum içine çıkmaktan korkan gençlerden, el şıkışamayan, müzik aleti çalışamayan insanlardan ve hatta elleri aşırı terlediği için biberonlarını tutamayan bebeklerden bahsediyoruz. Aşırı terleme bu insanlar için kader değildir. Günümüzde bir çok ilaç ve çok etkili cerrahi tedavilerle bu hastalar rahatlatılabilmektedir.

Hiperhidrozis kişilerin yaşamını çok etkileyebilir, fizik rahatsızlar veya sosyal sıkıntılar oluşabilir, günlük aktivite ve iş hayatı olumsuz etkilenebilir. Kişiler ıslak elbise ve ayakkabılarından rahatsızlık duyarlar, devamlı ıslaklık ayaklarda çatlaklar oluşmasına, cildin tahrişine, mantar üremesine ve ayak kokusuna yol açar. Aşırı terleme elbise ve ayakkabıları bozar, yenilerini satın almak için ekstra para harcamak zorunda kalırlar.

Aşırı terleme olan hastaların psikolojik durumları etkilenir, bazen günde iki-üç kez elbise değiştirmek zorunda kalırlar, kendilerine güvenleri azalır, günlük aktivitelerden kaçarlar, mutsuz ve hatta depresyonda olurlar. Elleri devamlı nemli olan kişiler sık sık ellerini havlu veya kıyafetlerine sürerek temizlerler, el sıkışmaktan kaçınırlar. Nemli eller ve yüz yanlışlıkla aşırı endişeli kişiler olduklarının zannedilmesine yol açar. Bunun yanında endişeli durumlarda da terleme çok daha fazla oluşur. Terli ellerle aletleri tutmakta, müzik aleti çalmakta , elektronik cihazları kullanmakta zorlanırlar, kağıtlar ıslanır ve mürekkepli yazılar terle kağıt üzerinde dağılır. Bu kişiler yazı yazmada veya resim yapmada güçlük çekerler. Cam objeleri düşürürler, elektrik şokuna maruz kalabilirler.

Aşırı terleme genellikle çocukluk ve ergenlik yaşlarında ortaya çıktığı için ilerideki meslek seçimini, kariyeri, başarıyı negatif etkilemektedir. Kişiler eğitim, satış, pazarlama gibi sık el sıkışma ve temas gerektiren işleri seçmekten kaçınırlar.

Aşırı terleme yapısal olabileceği gibi başka hastalıklar sonucu da oluşabilir. Doğru tanı konması hem terlemenin tedavisi hem de altta yatan hastalığın tedavisi için çok önemlidir. Aşırı terlemeye yol açan hastalıklar arasında halk arasında zehirli guatr denilen hipertiroidizm, şeker hastalığı, hipoglisemi ve gut gibi hastalıklar, menapoz, böbrek üstü bezi rahatsızlıkları sayılabilir. Özellikle gece terlemeleri olan hastalarda tüberküloz yani verem, kalp kası iltihabı (endokardit), lenfoma, bazı ilaçların yan etkileri terlemenin sebebi olabilir. Ayrıca bazı kanserlerde, sinir sistemi hastalıklarında, omurilik yaralanmaları veya ameliyatları sonrasında da aşırı terleme oluşabilir.

Bazı fobik hastalarda ve panik atak hastalarında da aşırı terleme görülebilir.

Burada sayılan birçok önemli hastalıkta da aşırı terleme görülebileceği için hastalardaki terlemenin yapısal mı, yoksa başka bir hastalıktan mı kaynaklandığının belirlenmesi çok önemlidir. Altta yatan bir hastalık varsa öncelikle bu tedavi edilmelidir. Yapısal aşırı terleme tedavisi ise terlemenin şiddetine göre planlanır. Hafif terlemeler için piyasada bazı ilaçlar vardır. Gerektiğinde daha güçlü yapma ilaçlar hazırlatılabilir.

Bir diğer terleme tedavisi iyontoforez denilen doğru akım kullanılarak yapılan elektrik tedavisidir. Bu yöntemde özel olarak hazırlanmış bir cihaz içerisinde hasta el ve ayaklarını yirmi dakika tutar. Bu şekilde haftada iki veya üç kez yapılan seanslarla fayda gören hastalar normal yaşamlarını sürdürebilirler. Bu cihazın kullanılması hastalara öğretilmekte ve hasta cihazı satın alarak evde devamlı kendi kendine tedavi yapabilmektedir.

Bir diğer tedavi yöntemi botoks uygulamasıdır. Botoks uygulamasında ter bezlerinin olduğu bölgeye sık aralıklarla botoks enjeksiyonu yapılarak ter bezleri felç edilir, terleme durur. Etkili bir yöntemdir ancak etkisi geçicidir. Botoksun etkisi ortalama altı ay kadar sürer, her altı ayda bir tekrarlanması gerekir, bu nedenle maliyeti yüksek bir tedavi şeklidir. Terlemenin acil durdurulması gereken (özel günler,sınav,düğün gibi…) günlerde de bir seferlik uygulaması yapılabilir.

Aşırı terlemenin diğer tedavi yöntemleri cerrahi yöntemlerdir. Cerrahi tedavi yöntemleri en başarılı yöntemlerdir. Koltukaltı veya kasık terlemelerinde buradaki ter bezleri cerrahi yöntemle temizlenir ve o bölgelerde terleme durdurulmuş olur. Yan etkisi olmayan kolay bir ameliyattır.

Aşırı terlemenin en etkili tedavi yöntemi ise terleyen bölgeye giden sinirlerin kesilmesidir. Bu yöntemle ter bezlerinin çalışması durur ve istenilen bölgede tam kuruluk sağlanır. Koltukaltına, kola ve ellere giden sinirler akciğerin arkasında, göğüs duvarının ön kısmında bulunurlar. Bu sinirlerin kesilmesi endoskopik yöntemle yapılmaktadır. Kısaca ETS (Endoskopik Transtorasik Sempatektomi) denilen bu yöntemde göğüs duvarında açılan bir cm’lik iki veya üç delikten kamera ve aletler gönderilerek sinirler kesilir, sinirin kesildiği bölgede tam olarak kuruluk sağlanmış olur. Ancak oluşabilecek yan etkilerden ve ameliyat komplikasyonlarından dolayı son care olarak ve uygun hastalarda yapılmalıdır.

Özel bir aşırı terleme çeşidi de gustatuar terleme denilen yemek yeme esnasında yüzde, burunda, dudak çevresinde oluşan aşırı terleme tipidir. Şeker hastalarında daha sık görülür. Bu hastaların terlemeyi arttıran kahve, çikolata, baharatlı ve ekşi gıdalar, alkol ve çok sıcak gıdalardan kaçınmaları gereklidir. Bu hastalara da değişik tedavi yöntemleriyle yardımcı olunabilmektedir.


Aşırı Terleme ve Tedavisi



Aşırı terlemede sempatik sinirlerin kesilmesi yöntemi olan endoskopik torasik sempatektomi çok tartışılan, eleştirilen ve bazı yan etkileri olan bir cerrahidir. Hem el, hem koltuk altında aşırı terlemesi olan hastalarda, uygun hasta seçimi sonrası, oluşabilecek yan etkilerin de hasta ile iyice tartışılması sonrası yapılabilecek bu müdahale, yalnızca koltuk altı terlemesi olan hastalar için çok aşırı, gereksiz büyük bir müdahaledir. Çünkü, koltuk altı ter bezlerinin çıkarılmasıyla yapılabilecek çok daha küçük ve yan etkisiz bir müdahale ile bu sorun çözülebilmektedir.

Koltuk altı ter bezleri temizlenmesi, liposuction yapar gibi ter bezlerinin emilmesiyle, ter bezlerinin kürete edilerek, yani kazınarak dışarı alınması ile veya bu ter bezlerinin cerrahi yöntemle çıkarılması ile yapılabilir. Suction ve küretaj yöntemlerinde ter bezleri tümüyle ortadan kaldırılamadığı için sonuçlar çok değişik düzeyde olabilmektedir ve bu müdahalenin garantisi yoktur,tekrarlama riski yüksektir. Ter bezlerinin çıkarılması ise iki şekilde yapılmaktadır. Bunlardan birincisinde terbezlerini içeren derinin de genişce olarak çıkartılması işlemi uygulanmaktadır. Ancak bu yöntemde  skar dokusu kalması ve bir kısım deri kaybı olduğu için kol hareketlerinde az da olsa kısıtlanma olması gibi sorunlar vardır. Bu nedenle önerilmemektedir.

Diğer ve çok etkili bir yöntem ise yalnızca ter bezlerinin çıkartılmasıdır. Derinin hemen altında deri ile deri altı yağ dokusu arasında yerleşmiş olan ter bezlerinin deneyimli cerrahlarca ince bir cerrahi ile temizlenmesi sonucu hastalar aşırı terleme sorunundan tümüyle kurtulabilirler. Çok küçük bir yaradan yapılabilen bu operasyon sonrası hastalar ilk bir hafta kadar spor yapamamak , yükseğe uzanamamak gibi aşırı kol hareketi kısıtlanması dışında bir sorun yaşamamaktadırlar ve bir hafta - on gün içerisinde normal yaşantılarına dönebilmektedirler.   


Aşırı Terlemede Koltuk Altı Cerrahisi



Yaz nedeni ile güneşlenme, güneşte kalma süresinin arttığı şu günlerde vücudumuzdaki benler ve bunlarda oluşan değişikliklikler çok önem kazanmaktadır.

Çünkü benlerden kaynaklanan veya direkt olarak ben şeklinde başlayan melanom dediğimiz deri kanserleri giderek daha sık görülmeye başlanmıştır. Deri kanserleri melanomlar ve nonmelanomlar olarak iki ana gruba ayrılırlar. Nonmelanom deri kanserleri olan bazal hücreli karsinoma ve skuamoz hücreli karsinoma melanomalardan daha çok görülmesine karşılık daha az tehlikelidir ve nadiren hayatı tehtid ederler. Bu nedenle bu yazımızda melanomlardan bahsedeceğiz.

Eskiden az görüldüğü düşünülen malign melanom oranı son yıllarda çarpıcı biçimde artmıştır. ABD’de yapılan istatistiklerde, bir kişide melanom gelişme riski 1930’larda 1500’de bir idi. 1996’da yapılan istatistiklerde ise bu oran 87’de 1 olmuştur, günümüzde ise her 75 kişinin birinde melanom oluşacağı öngörülmektedir.

Melanomlarda metastaz yapma potansiyeli ve bu hastalığa bağlı ölüm riski tümörün yayılma derecesi ile ilgilidir. Melanomun tanı ve tedavi edildiği andaki tümörün kalınlığı çok önemlidir. Derinin üst tabakası ile sınırlı melanomlarda iyileşme olasılığı % 99’un üzerindedir.Tümörün deri içindeki kalınlığı 0,75mm’den ince olanlarda beş yıl sağ kalma olasılığı % 98’in üzerindedir, buna karşılık 4mm’den daha kalın tümörlerde 5 yıl yaşama şansı % 50’den azdır. Lenf düğümüne metastaz (yayılma) yapmış tümörlerde veya diğer organlara metastaz durumunda yaşama süresi daha da düşer. İşte bu nedenlerle melanomlarda erken tanı ve tedavi çok önemlidir.

Benler ve melanomlar normalde deri içinde bulunan ve melanosit denilen bir hücreden kaynaklanmaktadırlar. Melanosit, melanin denen pigmenti üretir, bu da derinin renklenmesini sağlar. Melanositler normalde tek tek dizilmelerine karşılık benlerde ve melanomlarda hücre toplulukları şeklinde bulunurlar. Benler derinin üst, alt veya her iki tabakasında toplanmış melanosit hücrelerince oluşturulurlar. Hücrelerde normal yapılanmanın kontrol dışı kalması nedeniyle melanomların özellikleri değişir ve büyüyerek asimetrik, sınırları düzensiz ve gelişigüzel renklenme oluşturacak bir yapılanma oluştururlar. Bu oluşumlar, tipik olarak değişim göstermeyen, simetrik, sınırları belirgin ve tek renkte olma eğilimi gösteren iyi huylu benlerden tamamen farklı yapılardır. Melanositlerde bu değişiklikleri özellikle ultraviyole ışınları, yani aşırı güneş, solaryum ve X ışınları oluşturmaktadır.

Derinin melanom yönünden incelenmesinde öykü çok önemlidir. Yeni oluşan benler ya da önceden var olan benlerde büyüklük, biçim, renk veya duyu ile ilgili değişiklikler çok önemlidir.Melanomların yarısı ilk olarak kişinin kendisi tarafından farkedilir. Kişiler benlerdeki boyut ve/veya renk değişiklikleri, kanama, hassasiyet, ağrı ve kaşınma gibi değişikliklerle doktora başvurabilirler. Ailede melanom veya melanom dışı deri kanseri öyküsü olup olmadığı da önemlidir.

Ben muayenesinde bütün deri yüzeyi incelenmelidir. Melanom güneşten korunan bölgeler dahil, derinin herhangibir yerinde görülebilir. Saçlı deri, ağız içi, tırnak altları, ayak parmaklarının arası dahil tüm deri incelenmelidir.

Aslında her insanda benler vardır, ancak ne bu benlerin hapsi melanomdur ya da melanoma dönüşecektir, ne de bu benlerin hepsine biyopsi gerekmektedir. Doktorlar riskli hastaları ve riskli benleri tesbit ederek bu benlere biopsi ve gerekirse ileri tedavi yaparlar.

Melanom gelişme riski yüksek olan kişiler şöyle sıralanabilir:
- Vücudunda 50’den fazla ben olanlar
- Benlerinin çapı 5mm’den büyük olanlar
- Çilli kişiler
- Açık renk ten rengi olanlar
- Sarı veya kızıl saçlılar
- Güneşte kolay yananlar
- Mavi gözlüler
- Birden çok displastik beni olanlar. Displastik nevüsler yani benler, 5mm’den büyük çapta, değişik pigmentasyon alanları olan, düzensiz şekilli, asimetrik ve sınırları belirsiz benlerdir.
- Çocukluk veya ergenlik çağında en az iki kere aşırı güneş yanığı geçirme öyküleri olanlar
- Birinci derece yakınlarında melanom öyküsü olanlar.

Benler ile melanomların ayrılmasında ve biyopsi kararının alınmasında bazı kriterler uygulanır. Bunlar:
1. Bende asimetri olması, yani benin ortasından geçen bir çizgi ile ayrılan iki yarısının birbirine benzememesi.
2. Ben sınırlarının düz değil de düzensiz ya da girintili çıkıntılı olması
3. Bendeki renklerin birden fazla tonda olması, alacalı pigmentasyon olması
4. Benin çapının 6 mm’den fazla olması (pratik olarak kurşun kalem silgisi çapından daha büyük olması)
5. Benin deri yüzeyinden kabarık olması, şeklinde oluşturulmuş kriterlerdir.

Günümüzde benleri bilgisayar ortamında büyüterek görüntüleyip her kişi için vücut haritalaması yapan ve bu şekilde daha iyi tanı, tedavi ve özellikle takip olanağı sağlayan cihazlar geliştirilmiştir.

Melanom olduğundan şüphelenilen bir bende tanı biyopsi ile konur. Biyopsi sonucu melanom olarak gelirse hastaya vücut taraması, lenf bezlerinin de çıkartılması ve ek tedavi yöntemleri uygulanması gerekebilir.

Özet olarak malign melanom giderek görülme sıklığının artması beklenen, erken tanı ve tedavi yapılmaz ise ölümcül sonuçlara yol açabilen bir kanser türüdür.Riskli benlerin önceden alınması, eğer melanom varsa erken tanı ve tedavi yapılması hayat kurtarıcı olmaktadır. Bu nedenle herkes aşırı ultraviyole yani güneş ışığından kaçınmalı, güneşlenme konusunda uzmanların uyarılarına dikkat etmeli, vücudundaki benlere ve bunlardaki değişikliklere karşı duyarlı olmalıdır.

Benler ve Deri Kanseri



Jinekomasti, erkeklerde meme dokusunun büyümesine verilen isimdir, tek tarafta veya iki taraflı olabilir, memede hassasiyete ve ağrıya sebep olabilir. Bazı erkek çocukları veya erişkin erkeklerde  meme bölgesinde normalden fazla yağ toplanması oluşabilir, bu duruma pseudojinekomasti  ( yalancı jinekomasti ) denir. Jinekomasti ile aynı şey değildir ve kozmetik görüntü dışında patolojik bir durum oluşturmaz.

Meme büyümesinin normal olarak kabul edildiği, üç yaşam dönemi vardır. Fizyolojik jinekomasti denilen bu devreler: 1- Yenidoğan devresi, 2- Ergenlik Devresi, 3- İleri yaşlılık devresidir. Bu devrelerin tümünde jinekomasti oluşmasının asıl nedeni kanda dolaşan kadınlık hormonu olan estrojen hormonu miktarının, testesteron denilen erkeklik hormonundan fazla miktarda bulunmasıdır.Yenidoğan devresindeki jinekomastinin sebebi, bebek anne karnında iken plasentadan geçen anneye ait estrojen hormonunun, erkek bebek kanında yüksek miktarda bulunmasıdır. Ergenlik çağında da estrojen hormon düzeyi testesterona göre relatif olarak fazlalık gösterir. Yaşlılıkta ise erkeklerde testesteron düzeyi düşer, bu da estrojen hormonunun rölatif olarak daha fazla olmasına yol açar.

Erkeklerde de meme başı altında az miktarda meme dokusu vardır, jinekomastide bu doku genişler, büyür ve kadın memesine benzer. Ergenlik çağında bu büyüme sıklıkla tek taraflıdır ve genellikle 12-15 yaşlar arasında oluşur. 14 yaşındaki erkek çocuklarında %65 ‘e varan oranda jinekomasti saptanmıştır. Bu durum genellikle 2-3 yıl içerisinde kendiliğinden düzelir. İleri yaşlarda oluşan jinekomasti ise sıklıkla iki taraflıdır, genellikle iki meme eşit oranda büyümez, yani asimetrik büyüme vardır.

Aşırı şişmanlığı olmayan erkeklerde meme büyümesine  jinekomasti denmesi için en az 2 cm. çapta meme dokusu oluşmalıdır.

Jinekomasti terimi iyi huylu meme büyümesini ifade etmekle birlikte, bunun erkeklerde oluşabilecek meme kanserinden ayırdedilebilmesi önemlidir. Jinekomasti oluşmuş erkeklerde bu şişlik genellikle kansere dönüşmez ancak oluşan bir meme büyümesinin direkt olarak meme kanseri şeklinde başlayabileceği de unutulmamalıdır. 

Jinekomasti oluşturan sebepler söyle sıralanabilir:

1. Estrojen hormonunu arttıran durumlar. Bunlar:
   - Testislerden veya testis dışı bazı tümörlerden ( deri, akciğer, karaciğer, böbrek üstü bezi kanserleri) aşırı estrojen salgılanması.
   - Hipertiroidizm veya hipotiroidizm gibi  endokrin sistem hastalıkları.
   - Siroz, aşırı yağlanma gibi karaciğer hastalıkları.
   - Uzun süreli açlık.



2. Androjenik hormonları ( erkeklik hormonu ) azaltan durumlar.
   - Yaşlılığa bağlı hormon azalması.
   - Testis çalışmasındaki yetersizlikler
      - Doğuştan olan yetersizlikler
         - testis gelişmemesi inmemiş testis
         - genetik kromozom anomalileri
      - Sonradan oluşan yetersizlikler
         - Travma
         - Orşit (testis iltahabı)
         - Radyasyon
         - Hidrosel
         - Varikosel
         - Spermatosel

3. İlaca bağlı jinekomastiler
   - Estrojen hormonu içeren veya estrojen düzeyini etkileyen ilaçlar vardır. Bunlara bazı örnekler; digital, anabolik steroidler, marihuana gibi bazı uyuşturucu ilaçlar, cimetidin, ketakonazol, spiranolakton, furosemid, diazepam, teofillin, anti tümor ilaçlardır.

4. Mekanizması bilinmeyen diğer nedenler.
   - Akciğer hastalıları
   - Göğüs duvarına travma oluşması
   - AIDS
   - Anksiyete ve stres

Ergenlik çağında oluşan jinekomasti tedavi gerektirmez, genellikle 2-3 yılda kendiliğinden geçer. Androjenik hormon yetersizliği olan durumlarda testesteron verilmesi meme büyümesinin gelişmesini önleyebilir.

Jinekomastiye sebep olan ilaçların kesilmesi  de problemi sonlandırabilir. Büyük jinekomastilerde cerrahi tedavi ile dokunun çıkarılması görünüm ve ağrı yönünden hem fiziksel hem de psikolojik rahatlama sağlayacaktır. 



Erkeklerde Meme Büyümesi (Jinekomasti)


Guatr, tiroid bezinin büyümesine verilen isimdir. Bu büyüme tiroid bezinin tümünde olabileceği gibi bir kısmında veya içinde nodüller dediğimiz değişik sayı, büyüklük ve yapıdaki değişiklikler şeklinde olabilir.

Tiroid bezi boynumuzun ön kısmında, adem elması dediğimiz kıkırdak yapının altında yer alan kelebek şeklinde küçük bir salgı bezidir. Önemli bir salgı bezi olan tiroidin bırakın işlevini, vücudun neresinde olduğunu bile çoğu kişi bilmez. Oysa tiroid bezi vücudun birçok alanını etkiler çünkü bu bez vücudumuzda metobolizmayı ve enerji kullanımını düzenleyen hormonları salgılayan önemli bir organımızdır.

Tiroid bozuklukları genellikle hayatı tehdit edici olmamakla birlikte kişinin yaşamının iyi ya da kötü olmasını etkiler, örneğin kişinin duygusal durumu, mevcut enerjisi, sıcak veya soğuğa karşı olan dayanıklılığı ve kadınlarda adetle ilgili sorunlar tiroid bozukluklarından etkilenebilir.

Tiroid bezi hastalıkları az (hipotiroidi) ya da çok (hipertiroidi) hormon salgılanması veya iyi ya da kötü huylu tümörler oluşturması (guatr) şeklinde kendini gösterir.

Tiroid hormon yapılması: Hormon sentezi beynin hipotalamus denilen kısmında salgılanan tirotropin releasing hormon (TRH) isimli hormonun salgılanması ile başlar. TRH kan yolu ile yine beyindeki hipofiz bezine ulaşır ve burayı etkileyerek tiroid stimulating hormon (TSH) denilen hormonu salgılamasını sağlar. TSH da tiroid bezini uyararak tiroksin (T4) ve tiriyodotironin (T3) denilen hormonları salgılar. Tiroid bezi T3 ve T4 ü salgılamak için gıda ile alınacak yeterli miktardaki iyota ihtiyaç duyar.

Tiroid hormon yapımının regulasyonu: Beyindeki hipofiz bezi kandaki tiroid hormon miktarını algılayarak tiroid hormonlarının az ya da çok salgılanmasını kontrol eder. Kanda çok fazla tiroid hormonu varsa TRH’ın hipofiz bezini uyarması durur, aynı şekilde hipofiz bezinden de TSH salgılaması azalır, bu da kanda fazla miktarda bulunan tiroid hormon düzeyinin düşmesini sağlar. Bu düzenleme mekanizmasındaki bozukluklar hipotiroidi veya hipertiroidiye yol açar. Ayrıca tiroid bezinde hormon yapım mekanizması bozulursa da hipotiroidi oluşabilir.

Gebelikte hipotiroidizm: Gebelik esnasında bir kadına hipotiroidizm tanısı konması ihtimali nadiren oluşur. Çünkü tedavi edilmemiş hipotiroidizm olan kadınlarda zaten adet ve yumurtlama sorunları oluşacağı için bunların hamile kalma ihtimali çok düşüktür.

Gebelik esnasında oluşmuş hipotiroidizm tanısını klinik olarak koymak çok zordur. Çünkü hipotiroidizmin halsizlik, kilo alma, sersemlik, el-ayakların sızlaması gibi bulguları normal gebelikte de görülebilen bulgulardır.

Gebelik esnasında tanı konulamamış hipotiroidizm anne karnındaki bebekte büyüme geriliği ve ölüdoğum riskini arttırır.

Gebelik esnasında hipotiroidizm gelişen kadınların pek çoğunluğu hamilelik öncesi tiroid hormon tedavisi almakta olan kadınlardır. Gebelik esnasında kadının almakta olduğu hormon dozu ihtiyacı %25 –50 arasında artabilir. O nedenle tüm hamilelik süresince tiroid hormonlarının düzenli kontrolü ve doz ayarlaması yapılması önemlidir.

Gebelikte hipertiroidizm: Ortalama her 2000 gebelikte 1 kadında yeni oluşmuş hipertiroidizm tespit edilir.

- Hipotiroidizmde olduğu gibi hafif düzeydeki hipertiroidizm semptomları da normal gebelikteki bazı bulguları taklit edebilir. Yine de gebeliği esnasında kilo kaybı, sürekli kusmaları, kan basıncı yükselmesi, devamlı çarpıntı olan kadınlarda tiroid hormon testleri yapılmalıdır.

- Tedavi edilmemiş hipertiroid hem annede hem çocukta komplikasyonlara yol açar.

- Gebelikte oluşan hipertiroidin tedavisi öncelikle ilaç ile yapılır. Radyoaktif iyot tedavisi ve tetkik amaçlı yapılan tiroid sintigrafisi gebelikte sakıncalıdır.

Doğum sonrası tiroid hastalığı: Bazı kadınlarda doğumdan 3 – 6 ay sonra tiroidit gelişebilir. Bu tablo düşükler sonrası da oluşabilir.

İnsülin kullanan diabetik kadınların %25’inde doğum sonrası tiroid çalışma bozukluğu olduğu gösterilmiştir.

Doğum veya düşük yapma sonrası ileride belirteceğim hipertiroidi ya da hipotiroidiye uyan semptomlar oluşan kadınların doktora başvurmaları gereklidir.

Tiroid Çalışma Bozukluğu Sebepleri

Hipotiroidizm Sebepleri

1. Tiroid dokusunun kaybı: Hipertiroidinin tedavisi amacı ile radyoaktif iyot tedavisi veya ameliyat yapılan hastalarda bu kez hipotiroidizm gelişebilir.

2. Antitiroid Antikorları: Bu antikorlar diabet, lupus, romatoid artrit(romatizmal eklem hastalığı), kronik hepatit gibi hastalığı olanlarda oluşarak hormon yapımını azaltabilirler.

3. Doğumsal hipotiroidizm: Hipotiroid yeni doğan bebekte doğumsal olarak da meydana gelebilir.

4. Tiroid hormon yapım bozukluğu: tiroid hormon yapımında bozukluk olduğu zaman bu da TSH yükselmesi ve guatr oluşması ile sonlanır.

5. İlaçlar: Bazı ilaçlarla özellikle lityum ile hipotiroidizm oluşabilir.

Hipertiroidizm Sebepleri

1. Graves Hastalığı: Bu hastalık kanda tiroidin aşırı çalışmasını stimüle eden long-acting thyroid stimulator (LATS) denilen maddenin bulunması ile oluşur. LATS, tiroidi aşırı uyararak fazla hormon yapılmasına ve guatr oluşmasına yol açar. Ayrıca gözlerin ileri fırlamasına da sebep olur. Bu durum ilerledikçe gözlerde ağrı, uyurken göz kapaklarının tam kapanmamasına bağlı kuruma ve buna bağlı göz sorunları oluşur.

2. Toksik multinodüler guatr: Bu tablo tiroidin bir kısmının otonomik olarak TSH stimulasyonundan bağımsız olarak hormon salgılaması ile oluşur. Genellikle uzun süreli guatr olan, daha yaşlı kişilerde görülür. Toksik multinodüler guatr göz bulgularının olmaması ve daha hafif hipertiroid bulguları ile seyretmesiyle graves hastalığından ayrılır.

3. Tiroidit: Bu tablo, de Quervain ve Hashimato tiriditi denilen inflamatuar hastalıklarda oluşur. Bu hastalıklarda erken devrede inflamasyona bağlı fazla hormon salgılaması oluşup hipertiroid bulguları meydana gelirken, daha sonra tiroid yetmezliği oluşarak hipotiroid meydana gelebilir.

4. Hipofiz adenomu: Hipofiz adenomları bazen fazla TSH salgılayarak tiroid bezinin aşırı uyarılmasına sebep olabilirler.

5. İlaca bağlı hipertiroidizm: Bu tablo en sıklıkla amiodarone denilen antiaritmik antianjinal kalp ilacı ile oluşur.

Tiroid Problemlerinde Semptomlar

1. Hipotiroidizm:
    1. Bebeklerde:
        1. Kabızlık
        2. Beslenme bozukluğu
        3. Sarılık
        4. Aşırı halsizlik
    2. Çocuklarda:
        1. Erişkinlerle aynı semptomlar oluşur.
        2. Okul performansında düşüklük nedenidir.
    3. Erişkinler:
        1. Erken semptomlar
            1. Kolay yorulma, halsizlik
            2. Soğuk toleransının düşüklüğü,çabuk üşüme
            3. Kabızlık
            4. Karpal tünel sendromu denilen el bileklerinde ağrı ve uyuşukluğa yol açan fibrotik bantların oluşması hali.
        2. Geç semptomlar
            1. İştah bozuklukları (iştahsızlık)
            2. Kilo alma
            3. Cilt kuruluğu
            4. Saç dökülmesi
            5. Entellektüel kapasitede bozulma
            6. Sesin kabalaşması ve kalınlaşması
            7. Gözlerin çevresinde şişlikler oluşması
            8. Depresyon
2. Hipertiroidizm:
    1. Bebeklerde:
        1. Erişkinlerle aynı semptomlar oluşur
        2. Okul performansı düşer
        3. Davranış bozuklukları oluşur
    2. Çocuklarda:
        1. Uykusuzluk
        2. Ellerde titremeler
        3. Sinirlilik
        4. Normal veya serin ısısı olan ortamlarda aşırı rahatsızlık duyma, ateş basması
        5. Barsak hareketlerinde artma, sık tuvalete çıkma
        6. Kilo kaybı
        7. Aşırı terleme
        8. Adet düzensizlikleri
        9. Eklem ağrıları
        10. Konsantrasyon güçlüğü
        11. Gözlerde büyüme , ileri çıkma oluşabilir.
3. Erişkinler:
    1. Kalp hastalığı olanlarda göğüs ağrısının kötüleşmesi
    2. Kalp yetmezliği olanlarda nefes darlığının daha da kötüleşmesi
    3. Adele zayıflıkları, özellikle omuz ve kalçalarda oluşur.

Hipotiroidizm ve hipertiroidizm yakınmaları ve septomları tipik olarak haftalar veya aylar süren yavaş bir oluşum seyri gösterir. Yukarıda belirtilen bulguları uzun süreden beri olan ve giderek belirginleşen kişilerin doktora başvurmaları gereklidir.

Tedavi edilmeyen hipotiroidi yaşlılarda beyin fonksiyonları üzerine ağır etkileri olduğu gibi barsak tıkanıklıklarına yol açabilir ve kalbin normal kasılmasını engelleyebilir. Enfeksiyon, soğukta kalma, travma ve bazı ilaçların alınmasıyla hipotiroidi daha da kötüleşebilir. Nefes darlığı, karın ağrısı, bulantı, kusma, şuur bulanıklığı oluşursa acil tedavi gerekebilir.

Ağır hipertiroid tablosuna ise tirotoksik kriz denir ve kalp ve beyin üzerindeki etkileri nedeni ile öldürücü sonuçlara yol açabilir. Halk arasında zehirli guatr denilen bu tablo tedavi edilmeyen veya ilacını düzenli kullanmayan hastalarda oluşabilir. Ağır enfeksiyon halleri de tirotoksik krize yol açabilir. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, karın ağrısı, kusma, aşırı ajitasyon, huzursuzluk, yer ve zaman oryantasyonu bozukluğu oluşursa acil tedavi gerekebilir.

Muayene ve Tetkikler

Hastanın öyküsü, muayene bulguları, laboratuvar ve rontgen bulguları bir bütün halinde tanı konmasını sağlar. Hastaların deri, göz bulguları, kalp ve nörolojik muayeneleri önemlidir.

Kan Testleri ve Tetkikler

- Tiroid Stimulating Hormon (TSH)

    - pek çok vakada tanı konmasını sağlayan tek ve en kullanışlı testtir.

    - Hipertiroidizmde, kanda aşırı tiroid hormonu bulunduğunda TSH düzeyi normalden düşüktür, kanda az tiroid hormonu olan hipotiroidide ise TSH yükselmiştir.

- L-thyroxine – (T4)

    - Tiroid hormonlarından birisidir. T4 yüksekliği hipertiroidi gösterirken, hipotiroidi durumlarında düşük çıkar.

- Tiriodotironin (T3)

    - Diğer bir tiroid hormonudur. Yüksek T3 düzeyleri hipertiroidi , düşük düzeyler ise hipotiroidi gösterir.

- TSH Reseptor Antikoru

    - Graves hastalığı denen toksik tiroid tablosunda yükselir.

- Antiroid antikor

    - Hashimato hastalığında yükselir.

- Tiroid Sintigrafisi

    - Bu testte düşük dozda radyoaktif iyot verilir ve tiroid bezinin özel bir röntgeni çekilir.

    - Radyoaktif materyalin tutulumunun artması tiroid bezinin fazla çalıştığını, azalması ise az çalıştığını gösterir.

    - Bu test hamile kadınlara yapılmamalıdır.

- Tiroid Ultrasonu

    - Tiroid bezinin ve içindeki nodüllerin özelliklerinin belirlenmesini sağlar.

- İnce İğne Aspirasyon Biopsisi

    - Tiroid bezi içine ince bir iğne ile girilerek nodüllerden hücre alınıp incelenmesi işlemidir. Nodül içinde kanser olup olmadığını anlamak için yapılır.

Tedavi

Tiroid hastalıkları tedavisi çalışma bozukluklarında uygun ilaçla yapılır. İlaç ile cevap alınamayan hastalarda ve kanser olduğunda ise ameliyat ile tedavi yapılır. Ameliyat deneyimli cerrahların ellerinde oldukça etkili ve emniyetli bir tedavi şeklidir.

Sonuç olarak ülkemizde çok sık görülen guatr ve fonksiyonel tiroid bezi hastalığı olanlar, ileride çok ciddi hastalık durumları ve kanser riski ile karşılaşmamak için doktor kontrollerini ihmal etmeyerek gerekli tedavilerini yaptırmalıdırlar.

Guatr ve Tiroid Bezi Çalışma Bozuklukları



Halk arasında basur olarak da bilinen hemoroid hastalığı anüs ( makat ) bölgesindeki toplar damar yumağının belirginleşmesi ve dışarıya doğru sarkması ile oluşur. Anüs bölgesinde mukoza dediğimiz en üst tabakanın hemen altında deri seviyesinden 2-3 cm. yukarıya doğru çepeçevre geniş bir toplar damar ağı vardır. Bu damarların aynen bacaklardaki varisler gibi genişlemesi, sarkması ile hemoroid oluşur.

Damar şişmesi makat kanalının hemen iç üst kısmında olduğunda buna iç hemoroid, kanalın dış kısmındaki derinin altındaki damarlar şiştiğinde ise buna da dış hemoroid denir. Hemoroid hastalığı genellikle iç hemoroidlerin belirginleşmesi ile oluşur, hastalık ilerlediğinde buna dış hemoroidler de eklenir. Bazı kişilerde ise iç ve dış hemoroidler beraber başlayabilir veya yalnız dış hemoroid oluşabilir.

Hemoroidler 4 derece olabilirler. Birinci derece hemoroid kanalda oluşur., ikinci derece hemoroid defekasyon esnasında, ıkınınca dışarıya sarkar, sonra kendiliğinden geri gider. Üçüncü derece hemoroid ise dışarıya sarktıktan sonra ancak elle itince geriye gider, dördüncü derece hemoroidler ise en ilerlemiş durumdur ve elle itilmesine rağmen içeriye gitmez ve hep dışarıda dururlar.

## Hemoroid Hastalığının Sebepleri Nelerdir?

- Kabızlık
- Uzun süreli ishaller
- Ailevi yatkınlık
- Toplardamar yapısındaki bozukluklar
- Karın içi ve basıncını arttıran sebepler (gebelik, siroz)
- Acılı ve baharatlı gıdaların fazla tüketilmesi
- Aşırı alkol tüketimi
- Tuvalet ihtiyacını ertelemek veya tuvalette uzun süre oturmak
- Yaşlılık

## Hemoroid Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

- Makat etrafında kaşıntı
- Makatta ağrı
- Dışkı öncesi, esnasında veya sonrasında kan gelmesi
- Makatla ele şişlik gelmesi
- Barsakların tam boşaltılmadığı hissi

## Hemoroid Hastalığının Tanısı Nasıl Konur?

Hemoroid hastalığının yakınmaları bu bölgenin kanserleri ile aynı olduğu için bu yakınmalar oluştuğunda ihmal edilmemeli , bir genel cerrahi uzmanı veya gastroenteroloğa muayene olmadan ilaç kullanılmamalıdır.

Utanma nedeni ile muayeneden çekinildiği için doktora zamanında gidilmemesi nedeni ile hem hemoroid hastalığı, hem de kanser ve bu bölgenin diğer hastalıklarında tanıda ve tedavide gecikmeler yaşanmaktadır.

Hemoroid hastalığında tanı, gözle, parmak muayenesi ile ve** rektosigmoidoskopi dediğimiz ışıklı aletlerle içerinin gözlemlenmesi ile konur. 

## Hemoroid Hastalığında Tedavi

Birinci ve ikinci derece hemoroidlerin tedavisinde öncelikle rahatlatıcı ve sebebe yönelik tedaviler yapılır. Kabızlık varsa tedavi düzenlenir. Tıbbi tedavi ve önlemlere rağmen yakınmaları geçmeyen hastalara skleroterapi ( iğne ile büzüştürme tedavisi ) band ligasyonu , koterizasyon, lazer veya infrared ışınları ile yakma uygulanabilir.

Üçüncü derece hemoroidlerde önce tıbbi tedavi ve ameliyat dışı yöntemler uygulanabilir, bu tedaviler yeterli olmaz ise cerrahi tedavi uygulanır.

Dördüncü derece hemoroid hastalığında ise tedavi cerrahidir. Cerrahi tedavide amaç şişmiş damarların çıkartılmasıdır. Ayrıca doppler yöntemi ile buraya gelen atardamarların bağlanması veya her ikisinin kombinasyonu uygulanabilir. Özel bir cihazla hem damarların çıkartıldığı hem de sarkan iç tabakanın yukarıya çekilip zımbalandığı başka yöntemlerde vardır.

Hemoroidlerin yanında fissür (çatlak) gibi başka patolojilerin de varlığında, cerrah uygun tedaviyi seçerek uygular.

Operasyon genellikle iyi sonuç verir ve iyi bir ameliyat sonrası yakınmaların tekrarlama ihtimali çok düşüktür.



Hemoroid Hastalığı


Kabızlık çoğu kez hekimler tarafından basit bir rahatsızlık gibi algılanıp ihmal edilir ancak bu rahatsızlığı çeken hastalar için ciddi bir sorun ve hatta yaşam düzenlerini bozabilecek bir problem haline gelebilir. Bazı vakalarda geçici ve kendi kendine halledilebilen bir sorun olan kabızlık bazı vakalarda ise gerek nedeni ve oluş biçimi, gerek sonuçları, gerekse de tedavisi yönünden deneyimli bir doktoru bile çok uğraştıracak kompleks bir rahatsızlık olabilir.

Kabızlık toplumun %30’a varan kesimini ilgilendiren, özellikle kadınlarda, yaşlı insanlarda ve çocuklarda görülen bir rahatsızlıktır; genellikle kroniktir ve tüm yaşam boyu sürebilir.

Kabızlık kişilerin yaşam kalitesini derinden etkileyebilen, hatta depresyon, sinirlilik, anksiyeteye yol açabilen bir rahatsızlıktır. Ayrıca hemoroid, fissür, fistül gibi çok rahatsız edici hastalıklara da sebep olabilir.

Kabızlık deyimi kişiden kişiye farklı anlamlar taşıyabilir, basitçe haftada 3 kereden az tuvalete gitmeyi kabızlık olarak kabul ediyoruz. Ayrıca defekasyon esnasında aşırı ıkınma, karında şişkinlik ve ağrı, kalın ve sert veya keçi pisliği gibi ufak ufak parçalar halinde büyük abdest yapma, yeterli boşalamama hissi, anüs bölgesinde tıkanıklık hissi, parmakla boşaltma ihtiyacı olması da diğer kabızlık bulgularıdır. 

Kabızlık ek bir hastalık olmaksızın, yani sadece kalın barsağın çalışma bozukluğu nedeni ile olabileceği gibi, birçok başka hastalık nedeni ile de oluşabilir. Bu nedenleri şöyle sıralayabiliriz.


- Sindirim sistemi hastalıkları- barsak kanseri, iltahabi barsak hastalıkları, barsak yapışıklıkları, fıtık gibi...
- Yaşam şekli- Yeterli sıvı ve lifli gıda almamak, hareketsiz yaşam...
- Endokrin ve metabolik bozukluklar- Diabet, elektrolit bozukluğu yapan hastalıklar, hipotroidizm...
- Nörolojik hastalıklar- multipl skleroz, parkinson hastalığı, inme
- Bazı ilaçların kullanılması- antiasitler, antidepresanlar, antipsikotikler, demir hapları
- Psikolojik rahatsızlıklar- Depresyon, anksiyete, yeme bozuklukları, bulimia gibi...
- Kadınları etkileyen durumlar- gebelik, yumurtalık kanseri gibi...
- Bazı barsak yumuşatıcı bitkisel ilaç ve çayların uzun süre kullanılması
- Makat bölgesi adelelerinin çalışma bozukluğu




Yeni oluşmuş kabızlık bazen barsak kanseri gibi ciddi hastalıkların habercisi de olabilir.Barsak alışkanlığında değişiklik olan, özellikle son zamanlarda oluşmuş kabızlığı olan kişiler eğer aşağıda belirteceğimiz bulguların bazıları da varsa vakit geçirmeden ileri tetkik ve tedavi için doktora başvurmalıdır. Bu bulgular:

İştahsızlık

Kilo kaybı

Büyük abdesten kan gelmesi

Makat bölgesinde ağrı

Ateş

Karında kramplar



Ailede barsak kanseri ve iltahabi barsak hastalığı olmasıdır.

Kronik kabızlık sorunu ise bir çok hasta bitkisel ilaç ve çaylarla, bazen de doktor olmayan kişilerce tavsiye edilmiş ilaçlarla aşılmaya çalışılmaktadır.

Bu kişilerin bir doktor tarafından değerlendirilerek kabızlık nedeninin ortaya konması ve buna uygun yaşam ve yeme şekli düzenlenmesi, bazen bitkisel ve normal ilaçlar ile kabızlığın tedavi edilmesi gereklidir. Bazı nadir durumlarda tıbbi tedaviye hiç cevap alınamayan hastalara son çare olarak cerrahi tedaviler de yapılabilmektedir.

Sonuç olarak kabızlık sorunu çeken kişilerin bu rahatsız edici durumdan kurtulmak ve daha kaliteli bir yaşam sürebilmek için kendilerini doğru yönlendirecek bir hekimden yardım almaları gerekmektedir.

Doktora başvurmadan önce kabızlık durumları ile ilgili bazı soruları önceden cevaplayarak hazırlıklı gitmek ve bu bilgileri de doğru olarak vermek doktorunuzun tanı ve tedavisine çok yardımcı olacaktır. Bu soruları şöyle sıralayabiliriz:

- Ne kadar zamandır kabızlık sorunu yaşıyorsunuz?
- Kabızlık devamlı mı, aralıklarla mı oluşuyor?
- İki defekasyon arasındaki süre kaç gün?
- Stresli zamanlarda kabızlığınız artıyor mu?
- Gaita rengi, şekli, sertliği nasıl?
- Defekasyon esnasında anüs bölgesinde ağrı oluyor mu?
- Defekasyon esnasında veya sonrasında kanama oluyor mu?
- Karın ağrısı oluyor mu?
- Geçirilmiş ameliyatınız var mı? (özellikle karın ve bel ameliyatları)
- Geçirilmiş kaza ya da yaralanma var mı?
- Hangi ilaçları kullanıyorsunuz?
- Kahve, kola gibi içecekleri çok içiyor musunuz?
- Alkol alıyor musunuz, miktarı ne kadar?
- Sigara içiyor musunuz, miktarı ne kadar?
- Başka ne gibi yakınmalarınız mevcut?


Bu soruların cevaplarını önceden hazırlayarak doktora başvurmak tanı ve tedavinizi kolaylaştıracaktır.


Kabızlık


Diyet ve yaşam şekli değişikleri ile kanser riskini nasıl azaltabiliriz?


Kanserler, kalp hastalıklarından sonra en sık ölüm nedeni olan hastalıktır. Dünyada her yıl 7 milyondan fazla insan kanser nedeni ile ölmektedir.


## Kanser Nedir?

Kanser vücuttaki bazı hücrelerin kontrolsüz olarak çoğalmaya başlamasıyla oluşur. Bu anormal hücreler diğer organlara da giderek buralarda da tümörler oluşturabilirler. Matastaz dediğimiz bu yayılımlar hayati organlara ( beyin, akciğer, kalp, karaciğer gibi ) gittiklerinde ölüme yol açarlar.

Kanserler başladıkları organ ve doku tiplerine göre isimlendirilirler.

Kanserleri her yıl ortalama görülme sıklığına göre şöyle sıralayabiliriz

| Görülme sıklığına göre kanser tipi | Ölüm Yüzdesi |
| ---------------------------------- | :----: |
| Melanom dışı deri kanserleri | % 1 |
| Akciğer kanseri | % 75 |
| Prostat kanseri | % 15 |
| Meme kanseri | % 22 |
| Kalın barsak ve rektum | % 34 |
| Mesane kanseri | % 20 |
| Non- Hodgkin lenfoma | % 29 |
| Melanoma (deri kanseri) | % 13 |
| Böbrek kanseri | % 24 |
| Lösemi | % 49 |
| Rahim kanseri | % 19 |
| Pankreas kanseri | % 91 |
| Tiroid kanseri | % 4 |

En çok melanom dışı deri kanserleri görülür ancak mortalite dediğimiz öldürme oranları çok düşüktür. En sık görülen ikinci kanser tipi olan akciğer kanseri çok daha öldürücüdür. En kötü seyreden ise pankreas kanseridir ve % 91 ölümle sonuçlanabilir.


Bazı kanserlerin oluşmasına yol açan en sık görülen risk faktörleri şöyle sıralanabilir:



Akciğer kanseri	: Sigara içmek, asbestos, uranium ve nikel

Deri kanseri		: Aşırı güneş ışığına maruz kalma, selenyum

Meme kanseri		: Aile öyküsü- genetik faktörler

Rahim ağzı kanseri	: HPV (Human Papilloma Virüs enfeksiyonu)

Kalın barsak kanseri	: Çok yağlı, az lifli diyet

Ağız içi kanseri        : Alkol ve sigara,tütün çiğnemek

Mesane kanseri	: Anilin boyaları, sigara içmek, schistozoma                          haematobium isimli parazit 

Lösemi	: Benzen, radyasyon


Bu sayılanların yanında pek çok başka faktör de kanseri başlatıcı neden olabilmektedir. Kanserin başlama devresi çok uzun sürebilir, ancak bir kez oluştuğunda tedavi edilmez ise hızlı yayılım gösterebilir. Sigara içen bir kişide kanser oluşum süreci yirmi yıl sürebilir. Kanserden korunmak ve oluşma ihtimalini azaltmak için zararlı kimyasallardan, radyasyondan, ve virüslerden uzak durmaya çalışmak gereklidir. Bunun için yapılması gerekenler şu başlıklar altında sıralanabilir. 


1. Sigara içmeyiniz. Akciğer kanserinin en büyük nedeni sigaradır. Tütünde birçok karsinojenik ( yani kanser yapan ) kimyasal madde vardır. Sigara içmeyerek ve sigara içilen yerlerde fazla kalmayıp, pasif içicilikten kurtularak bu riskinizi azaltabilirsiniz. Kömür, mangal kömürü, yanıcı maddelerden çıkan dumanlar da üst solunum yolu ve akciğer kanserlerine sebep olabilirler.

1. Tütün çiğnemeyiniz. Tütün çiğneyenlerde, bu tütünün içerisindeki kimyasal maddelerin 7 gün gibi kısa bir sürede ağız içindeki mukoza dokusunda değişiklikler yaptığı gösterilmiştir. Bu süre uzadıkça ağız içinde ve gırtlakta prekanseröz, yani kanser öncüsü olan lökoplaki veya eritroplaki denilen lezyonlar oluşur.

1. Aşırı alkol almaktan kaçınınız. Aşırı alkol alanlarda doza bağlı olarak ağızda, yutak bölgesinde, yemek borusu ve midede kanser gelişme olasılığının arttığı gösterilmiştir. Günde 3 bardaktan fazla alkol alımının kanser riskini büyük ölçüde arttırdığı bilinmektedir.ABD’de ösefagus (yemek borusu) kanserlerinin  %75’inin alkol nedeni ile oluştuğu düşünülmektedir. Ağız, larenks ve farenks bölgesindeki kanserlerin yaklaşık olarak %50’sinin aşırı içki içme ile ilgisi vardır. Alkol yanında sigara da içenlerde kanser riski daha da artmaktadır. İngiltere’de 1,2 milyon orta yaşlı kadın üzerinde 7 yıl süren bir inceleme ve takip sonrası günde 1 bardak gibi az miktarda alkol alanlarda bile hiç içki içmeyenlere göre kanser riskinde belirgin artış saptanmıştır. Meme kanseri olan kadınların % 11’inde kanser sebebinin fazla alkol alma olduğu belirtilmektedir.

1. Çözücü ve uçucu gazlardan uzak durun. Benzin, turpentin (boya incelticileri), kuru temizleme sıvıları ve diğer solventler solunum veya deri yoluyla vücudumuza girerek zarar verebilirler. Benzin en zararlı kimyasallardan birisidir, uzun süreli benzine maruziyet kemik iliği bozukluğu ve lösemiye yol açabilir. Benzin kokusunu, aseton gibi çözücüleri solumamak ve uzun süre derimize temas etmesine müsade  etmemek gereklidir. Aşırı parfüm ve deodorant kullanılması da doğru değildir. 

1. Asbest ve diğer çevresel kimyasallardan sakının. Asbest tozlarını solumak akciğer kanserine yol açabilir. Asbest eskiden binalarda ve gemilerde yalıtım için kullanılıyordu. Bu binaların yıkımı, tamiratı gibi işlerde çalışanların toz solumasına karşı maske ile tedbir almaları gereklidir. Asbest tozları akciğer dokusunda nedbeler oluşturur ve mazotelioma denilen akciğer zarı kanserlerine  yol açar. Yaşanılan çevrede bulunduğu bilinen diğer kanser yapıcı maddeler polikarbonat plastiklerde bulunan BPA ( Bisphenol A ); elektrikli cihazlardaki izolasyon amacı ile kullanılan resinler, PCB (polychlorinated biphenyller ), lehimlerde ve seramiklerde kullanılan metalik kurşun, suda bulunan arsenik, ahşap yapıştırmada kullanılan formaldehitler ve sinek ve böcek ilaçlarındaki kimyasallardır.

1. Aşırı güneş ışınından kaçının. Kemik sağlığı için lazım olan D vitamini oluşumu için güneş ışığı gereklidir. Ancak aşırı güneşlenerek fazla ultraviyole radyasyonuna maruz kalmak deride yanıklara ve gözde katarakt oluşmasına yol açar. Aşırı güneşlenme ve güneş altında korunmasız uzun süre çalışma melanom gibi deri kanserlerinin en sık sebebidir. Güneşten koruyucu kremler kullanılarak derimizi aşırı güneş ışınlarından koruyabiliriz. Güneşlenmeyi sabah 11:00’den önce ve öğleden sonra 16:00’dan sonra yapmak ve uzun süreli güneşte yatmamak gereklidir. Derimizde alışılmamış veya kanayan, acıyan bir ben yada yara görür isek doktora başvurmalıyız. 

1. Bazı bakteri ve virüsler kansere yol açabilirler. Rahim ağzı kanserlerinin en sık nedeni HPV ( Human Papilloma Virüs ) enfeksiyonlarıdır. HPV’nin yüzden fazla tipi vardır, ancak bunların çok az bir kısmı kansere yol açar. 2006 yılından beri bu virüse karşı bir aşı geliştirilmiştir. HPV enfeksiyonları çok sık görüldüğü için genç yaşta bu aşının                        yapılarak kadınların bu nedenle rahim ağzı kanserine yakalanması önlenebilir.

Hepatit C virüsü  gibi başka virüsler de kanser oluşturabilmektedir. Ancak Bu virüse karşı henüz bir aşı oluşturulmamıştır. Sterilize edilmemiş aletlerle dövme ve akupuntur yapılması bu virüsü  insandan insana taşıma riski oluşturmaktadır. 

Kronik gastrit ve ülserlerden sorumlu olan helikobakter pilori isimli bakteri de mide kanseri riskini arttırmaktadır. Bu mikrop midede tesbit edildiğinde uygun antibiotik kullanılarak ortadan kaldırılabilir.

1. Aşırı kilo almayın. Aşırı kilolu ve obez olmak kalp krizi, beyin kanaması, hipertansiyon ve diabet risklerini arttırdığı gibi pek çok kanser çeşidinin riskini de arttırır.

Bu kanserler kalın barsak, meme, özofagus ( yemek borusu ) tiroid, böbrek, rahim ve safra kesesi kanserleridir. ABD.’de erkeklerde kanserden ölümlerin % 14’ünün, kadınlarda ise %20’sinin aşırı kilolu kişilerde kanser oluşması  nedeni ile meydana geldiği gösterilmiştir. Aşırı obezlerde normal kilolu insanlara göre kanser riski %50’den fazla artmaktadır. Kilo almaktan sakınarak pek çok kanser çeşidine yakalanma riskimizi düşürebiliriz. Şişmanlıktan korunmak için genç yaşlarda sağlıklı beslenme, fiziki aktivite ve spor alışkanlığı geliştirmeliyiz. Şu an da şişman olanların ise daha fazla kilo almaktan sakınması ve diyet ve egzersiz programları  ile yavaş yavaş kilo vermeye başlaması sağlıkları için en uygun davranış olacaktır. 	

1. Bozuk gıdalardan sakının. Gıdalara bulaşan bazı küf ve mantarlar mikotoksin denilen bazı toksinler oluştururlar. Tahıllarda, fıstık ve baklagillerde yerleşebilen aspergillus flavus isimli bir mantar çeşidi aflatoksin denilen bir madde salgılar. Alfatoksinler düşük dozlarda alındığında bile karaciğer hastalığı ve kanseri oluşturabilirler. Tahıl ve fıstıklardaki küflenme genellikle depolanma esnasında, nemli ortamlarda oluşur. Özellikle rengi bozuk ve bayat fıstık yememeye dikkat etmek lazımdır. 


Sonuç olarak sigara, alkol gibi zararlı alışkanlıklardan kaçınarak, yeme alışkanlıklarımızı organize ederek, çevresel karsinojenlerden kaçınarak ve spor yaparak daha sağlıklı bir hayat yaşayabilir ve çağımızın belası olan kanser olma riskimizi önemli oranda  azaltabiliriz. 



Kanserden Korunma


Karaciğer kist hidatiği bir tür parazitin oluşturduğu bir hastalıktır. Halk arasında “köpek kisti” diye bilinir. Bu parazit; kurt, çakal, köpek gibi hayvanların barsaklarında yaşar. Parazitin yumurtaları kurt, çakal, köpek gibi hayvanların dışkısı ile dışarıya atılır. Parazitin evriminde rol oynayan küçükbaş ve büyükbaş hayvanlar ve bazen de insanlar bu parazit yumurtası ile bulaşık gıdaları ( et, su ,sebze) yediğinde yumurta onların barsaklarına geçer ve barsakta kurtçuk açığa çıkarak, kan dolaşımına karışır ve vücudun değişik yerlerinde, en sık da karaciğerde yerleşerek giderek büyüyen kistler meydana getirir. Buna hidatik hastalık diyoruz.


## Parazit kendine nasıl bir üreme alanı bulur?

Bu kistlerin içinde binlerce parazit oluşturacak kurtçuklar mevcuttur. Daha sonra bu kistlerden içeren organların kurt, çakal, köpek gibi hayvanlar tarafından yenmesi ile kurtçuklar tekrar bu hayvanların barsağına ulaşır ve burada gelişerek erişkin parazit haline gelir. Başka bir deyişle parazitin üremesi için böylesine bir döngüye ihtiyacı vardır.

## İnsanda nasıl ortaya çıkar?

İnsan da bu tabloda zaman zaman bir arakonak vazifesi görebilmektedir. Eğer parazitin yumurtasının bulaştığı maddeler ( gıda, su ) ağız yolu ile alınırsa, yumurtalar barsakta açılır ve içinden çıkan parazit kurtçukları aynı şekilde insanda da kistler oluşturur.


## Karaciğer kist hidatiği insandan insana bulaşır mı?

Karaciğer kist hidatiği insandan insana bulaşmaz. İnsan dışkısında bulunmaz. Ancak bir şekilde parazit yumurtası bulaşmış kirli gıdalar ailedeki diğer kişiler tarafından alınabilir ve dolayısıyla hastalık ailenin değişik fertlerinde de ortaya çıkabilir.


## Hastalık nasıl bir gelişim gösterir?

Hastalık, % 75-80 karaciğere yerleşir. Daha az sıklıkla akciğer, karın içi diğer organlar ve beyinde görülebilir. Olay nerede olursa olsun, parazitin yerleştiği yerde giderek büyüyen içi basınçlı bir sıvı ile dolu kist oluşur.


## Hastalık karaciğerde hasar oluşturur mu?

Hastalık karaciğerde direkt olarak hasar oluşturmaz. Genellikle karaciğer dokusunu iterek kendine yer açtığından karaciğer hücreleri fonksiyonlarına devam ederler.Kist büyüdükce etrafındaki karaciğer dokusunu sıkıştırıp baskı yaparak fonksiyonunu bozmaya başlar.


## Karaciğer kist hidatiği ne gibi şikayetlere neden olur? Kendini nasıl belli eder? 

Karaciğer kist hidatiği hastalığının özgün bir şikayeti yoktur. Kist karaciğerde bir ya da birden fazla olabilir. Küçük kistler genellikle şikayet nedeni olmaz. Hastalık genellikle başka nedenlerle yapılan görüntülemelerde ortaya çıkar. Daha büyük kistler ise sağ tarafta ağrı, dolgunluk hissi gibi şikayetler oluşturur.


## Kist kendi haline bırakılırsa ne olur?

Genellikle giderek büyür ve istenmeyen olaylara neden olur. Bunlar kistin içinde bakterilerin üremesi ve karaciğer apsesi haline gelmesi; kistin safra yollarına baskı yapması ile oluşan sarılık ile kistin delinme ve yırtılmasıdır. 


## Karaciğerdeki kist kendi kendine patlar mı?

Kistin kendi kendine patlaması ve delinmesi nadiren görülebilir. Daha ziyade o bölgeye gelen ani ve şiddetli darbeler ( kaza, yumruk... ) böyle bir yırtılmaya neden olabilir.


## Kistin yırtılması tehlikeli mi?

Böyle bir durumda iki tablo çok önemlidir. Birincisi, kist içeriği antijenik özellik taşır, yani şiddetli, hayatı tehdit edebilecek allerjik reaksiyonlar oluşturabilir. İkincisi ise kist içeriği bütün karın boşluğu içerisine yayılarak yaygın hastalık halini alabilir. O zaman hastalık karın içindeki barsakların çalışmasını güçleştirir,aşırı ağrı yapabilir.


## Tanı nasıl konur?

Karaciğer kistlerinde tanı, ya karın üst kısımlarında ağrı ve dolgunluğu olan, veya başka nedenlerle tetkik istenen hastalarda kistin ultrasonografi,tomografi veya emar ile tesbit edilmesiyle konur.


## Hastalık ilaçla tedavi edilebilir mi?

İlaçla tedavi yoktur ama parazite etkili olduğu bilinen ve diğer tedavi yöntemlerine yardımcı ilaçlar mevcuttur.


## Hastalığın tedavisi nedir?

Hastalığın standart tedavisi cerrahidir.Ameliyatla kist çıkartılır. Cerrahi yöntem ise, kistin büyüklüğü, karaciğerdeki yeri, sayısı, komplikasyon olup olmaması gibi değişkenlere göre belirlenir. Uygun vakalarda iğne ile aspirasyon, laparoskopi gibi teknikler denenebilir ancak bu işlemler esnasında anaflaksi dediğimiz,ölümcül olabilecek aşırı allerjik reaksiyonlar oluşabilmektedir.


Karaciğer Kist Hidatiği Nedir?


Her insanda normalde geğirti veya anüs yoluyla çıkartılan gaz oluşur.. Buna karşılık pek çok insan normal miktarda gazları oluşmasına rağmen karınlarında aşırı gaz veya şişkinlik hissederler. Çoğu insan günde ortalama 14 kez gaz çıkarır. 

Karındaki gazı genelde kokusuz olan,karbondioksit, oksijen, nitrojen, hidrojen ve bazen de metan gazları oluşturur. Gazın hoş olmayan kokusunu ise kalın barsaktaki bakterilerin oluşturduğu  sülfür içeren az miktardaki gazlar oluşturur. Barsaklardaki gazın %1’den azı kokuyu oluşturan gazlardır, bunlar uçucu kısa zincir yağ asitleri, amonyak, hidrojen sülfür ve değişik uçucu amino asitlerdir.  

Yemek borusu, mide, ince ve kalın barsaklardan oluşan sindirim sistemimizdeki gazın iki kaynağı vardır. 


Bunlar:

1. Yutulan hava.

2. Kalın barsakta normalde bulunan zararsız bakterilerin bazı sindirilmemiş gıdalarda bozulma yapması ile oluşan gazdır.


1. Yutulan Hava		

Hava yutma (aerofaji) mide gazının en sık sebebidir. Her insan yerken veya içerken bir miktar hava yutar.Hızlı yiyip içen, sakız çiğneyen, sigara içen ve uygun olmayan ( gevşek ) takma diş kullananlarda ise normalden fazla hava yutulur. Midedeki gazın önemli bir kısmı geğirme ile çıkartılır, geride kalan kısım ince barsaklara geçer ve burada kısmen emilir, az bir miktarı ise kalın barsaklara geçer ve makat yolu ile atılır. Mide kendisi de mide asidinin bikarbonatla karışması sonucu karbondioksit gazı oluşturur ancak bu gazın önemli bir kısmı ince barsaklarda emilir ve kalın barsağa kadar ulaşmaz.


2. Sindirilmemiş Gıdanın Bozulması

İnsan vücudu bazı karbonhidratları ( şeker, nişasta ) ve pek çok gıdada bulunan lifleri ince barsaklardaki enzimlerin yetersizliği ya da yokluğu nedeni ile sindiremez. Bu sindirilmemiş gıda ince barsaklardan kalın barsağa geçtiğinde, kalın barsaktaki normal flora dediğimiz zararsız bakterilerce bozulmaya uğrar ve hidrojen, karbondioksit, insanların üçte birinde de metan gazı oluşur. Sonuçta bu gazlar anüs yoluyla dışarı atılırlar. Metan gazı oluşan insanların gaitaları su içinde yüzer. Araştırmalar neden bazı insanlarda metan gazı oluşup bazılarında oluşmadığını açıklayamamıştır.

Bir kişide gaz oluşturan gıdalar başka bir kişide gaz oluşturmayabilir. Kalın barsaktaki bazı bakteriler diğer bakterilerin oluşturduğu hidrojeni yıkabilirler. Bu iki tip bakteri oranı da bazı kişilerde daha çok gaz oluşunu açıklayabilir.


## Hangi Gıdalar Gaz Yapar?

Karbonhidrat içeren gıdaların pek çoğu gaz yapar, buna karşılık yağlar ve proteinler daha az gaz yapan gıdalardır.

Şekerler: Gaz oluşturan şekerler raffinoz, laktoz, fruktoz ve sarbitoldur. 

Raffinoz: Fasülye bu kompleks şekeri çok miktarda içeren bir besindir. Daha az oranda lahana, bruksel lahanası, karnıbahar, kuşkonmaz, diğer sebzeler ve tüm hububatlarda bulunur.

Laktoz: Laktoz sütteki tabi şekerdir. Peynir, dondurma gibi ürünlerde de bulunur. Ekmek, tahıl, mayonezde de bulunur. Özellikle Afrika ve Asya kökenli ırklarda laktozu sindirmeyi sağlayan laktuloz enzimi düzeyi düşüktür, kişi yaşlandıkça da enzim düzeyi düşer. Bunun sonucu olarak kişiler yaşlandıkça laktoz içeren gıdalar yeme sonucu oluşan gaz şikayeti giderek artacaktır.

Fruktoz: Fruktoz normalde soğan, enginar, armut ve buğdayda bulunur. Ayrıca bazı içeçek ve meyva sularında tadlandırıcı olarak kullanılır.

Sorbital: Sorbital meyvalarda doğal olarak bulunan bir şekerdir. Elma, armut, şeftali ve erikte çok vardır. Ayrıca birçok diyet gıdalarında, tadlandırıcılarda ve sakızlarda bulunur.

Nişasta: Patates, mısır, bazı tatlılar, pastalar ve buğdayda bulunan nişastanın bir kısmı kalın barsağı geçip orada bakterilerce yıkılarak gaz oluşturur. Pirinç gaz oluşturmayan tek nişasta çeşididir. 

Lif: Pek çok gıda eriyebilen ve erimeyen lifler içerir. Eriyebilen lifler suda kolayca çözünür ve barsaklarda jel kıvamında bir yapı oluşturur. Bunlar, yulaf, fasulye, bezelye ve pek çok meyvada bulunurlar. Eriyebilen lifler kalın barsağa kadar sindirilmeden gelip, burada gaz oluşumuna yol açarlar. Erimeyen lifler ise barsaklardan hiç değişmeden geçer ve çok az gaz oluştururlar. Buğday, kepek ve bazı sebzeler bu tür lifleri içerirler.


## Gaza Bağlı Semptomlar ve Problemler Nelerdir?

En sık görülen semptomlar geğirme, çok gaz çıkartma, karında şişkinlik ve karın ağrısıdır. Bu bulgular herkeste oluşmayabilir. Burada en belirleyici faktörler vücudun ne kadar gaz ürettiği, barsakların ne kadar yağ asidi absorbe ettiği ve kişideki kalın barsağın gaz gerginliğine olan hassasiyetidir.

Geğirti: Yemek sonrası mide dolu iken ara sıra oluşan geğirme normaldir. Sık geğirtisi olan bazı kişiler ise yemek yerken aşırı hava yutarlar ve bu hava mideye inmeden geri gelip geğirti oluşabilir.

Sık geğirtisi olan diğer bazı kişilerde ise reflü hastalığı, mide fıtığı, gastrit, ülser gibi üst sindirim sistemi rahatsızlıkları olabilir. 

Geğirti yapan iki nadir görülen kronik gaz sendromu vardır. Bunlar meganblase sendromu ve gaz-bloat sendromudur. Meganblase sendromu özellikle ağır yemek yeme sonrası, yemek esnasında aşırı hava yutmaya ve bunun midede aşırı şişkinlik yapmasına bağlıdır. Bunun sonucu aşırı şişkinlik, tıkanma hissi ve nefes darlığı oluşabilir ve bu durum kalp krizini taklit  edebilir.

Gaz-bloat sendromu ise reflü hastalığı ameliyatları sonrası oluşabilir. Bu ameliyatta yemek borusu ile mide arasında oluşturulan yeni yapı gıda ve havanın mideye geçmesine izin verir ancak normal geğirme ve kusma eylemini engelleyebilir. Özellikle çok hava yutanlarda bu durum ciddi bir sorun haline gelebilir.

Soğan, domates ve biberli gıdalar geğirmeyi arttırır. Sürekli geğirme ise bazı hastalıkların belirtisi olabilir. Bunlar safra kesesi taşları, ülser hastalığı ve reflü hastalığıdır. Ankisiyete yani aşırı endişe hallerinde de çok hava yutup devamlı geğirme alışkanlık haline gelebilir.


Çok Gaz Çıkartma

Fazla sayıda gaz çıkartma çok sık dile getirilen bir yakınmadır. Ancak kişiler günde 10-25 kez, ortalama 14 kez gaz çıkartırlar ve bu da normaldir. Bazen çok fazla gaz çıkartmanın sebebi ağır karbonhidrat sindirim bozukluğu veya kalın barsaklarda aşırı bakteri üremesi olabilir.


Karında Distansiyon (aşırı şişkinlik)

Çoğu insan karında şişkinlik hissinin çok fazla gaz oluşmasına bağlı olduğunu düşünür. Aslında çoğunlukla gaz miktarı normaldir ancak bazı rahatsızlıklara bağlı kişi çok gaz varmış gibi algılar çünkü gaza karşı hassasiyeti artmıştır.

Aşırı karın şişkinliği genellikle barsak çalışma bozukluklarına bağlıdır. En sık olarak irritabl barsak sendromu veya spastik kolon denilen durumlarda oluşur. Bu kişilerde barsak çalışması bozulmuş ve barsak adelelerinde kasılmalar oluşmuştur. Kalın barsağın splenik fleksura denilen dalak bölgesindeki kısmında gaz sıkışması olabilir. Bu duruma splenik fleksura sendromu denir ve karın üst kısımlarında, özellikle sol üst kısımda rahatsızlık, adele spazmı, şişkinlik, ağrı ile kendini gösterir. 

Barsaklarda iltahaba, bunun sonucu da daralma ve tıkanıklıklara yol açan divertikülit, kron hastalığı gibi durumlarda ve barsak kanserlerinde de karında şişkinlik oluşur. Daha önce karın ameliyatı geçirmiş kişilerde oluşabilecek barsak yapışıklıkları da karında şişkinlik yapabilir.

Ayrıca çok yağlı gıda yendiğinde de mide boşalması gecikir ve kişiler fazla gaz oluşması olmadan da şişkinlik ve rahatsızlık hissi duyabilirler.


Karın Ağrısı ve Huzursuzluğu

Bazı kişiler barsaklarda gaz olduğunda karın ağrısı duyabilirler. Gaz kalın barsağın sol tarafında toplandığında kalp sıkışması hissi ile kalp rahatsızlığı ile karışabilir. Kalın barsağın sağ tarafında aşırı gaz olduğunda ise safra kesesi ve apandisitte duyulan ağrılara benzer ağrılar oluşabilir.


Tanı Metodları

Gaz yakınması bazı ciddi hastalıklarda da oluşabileceği için kişiye tanı konup bu hastalıklar ekarte edilmelidir. Kişinin yeme alışkanlıkları ve yakınmalarının birbiri ile ilgisini belirlemek önemlidir. Hangi gıdaların daha çok gaz yaptığı araştırılır.

Eğer laktoz yetersizliğinden şüphelenilirse  bir müddet için süt ve sütlü gıdalar yasaklanarak durum takip edilebilir. Laktoz intoleransını belirlemek için kan ve nefes testleri yapılabilir. Karında aşırı şişkinlik olanlarda karında su toplanıp toplanmadığı, barsaklarda iltahabi hastalık olup olmadığı incelenmelidir.

Karında şişkinlik ve gaz yakınmaları olan 50 yaşın üzerindeki kişilerde kalın barsak kanseri olasılığı dikkate alınmalıdır. Özellikle ailesinde barsak kanseri olan kişilerde bu durum daha önemlidir. Bu durumda barsakların ışıklı kamera ile incelenmesi anlamına gelen kolonoskopi yapılmalıdır. Özellikle açıklanamayan kilo kaybı, ishal veya gaitasında kan olan kişilerde bu olasılık çok dikkatle araştırılmalıdır. 



## Gaz Rahatsızlığı Nasıl Tedavi Edilir?

Belirli bir hastalık sonucu oluşmadığı gösterilen gaza bağlı rahatsızlıkları geçirmek için diyet değişikliği, gerektiğinde ilaç kullanılır ve hava yutmayı azaltmak gereklidir. Doktorların azaltmalarını veya kesmelerini önereceği gıdalar maalesef genellikle meyve, sebze, hububat ve süt ürünleri gibi sağlıklı gıdalardır.

Ayrıca şişkinlik ve hazımsızlık hissini azaltmak için yağsız gıdalar yenmelidir. Böylelikle mide daha hızlı boşalır ve gaz barsaklara daha hızlı geçip ileriye doğru gider.

Her bir gıdanın gaz yapıp yapmayacağı ve eğer gaz yaparsa ne kadar gaz yapacağı kişiden kişiye değişiklik gösterdiği için her bir bireyle ayrı ayrı konuşup ona göre diyet düzenlemesi yapılmalıdır.

Gaz yakınmaları diyet düzenlemesi ile geçmiyor ise antiasitler, sindirim enzimleri, karbon preperatları, barsak çalıştırıcı ilaçlar kullanılabilir.

Yutulan havayı azaltmak için sakız çiğnememek, sert şekerleme yememek, yemekleri küçük lokmalar halinde ve yavaş yavaş yemek gereklidir. Eğer takma diş kullanılıyorsa bu mutlaka çeneye oturan bir protez olmalıdır.


Sonuç olarak, görüldüğü gibi gaz ve şişkinlik yakınmaları basit hazımsızlık şeklinde olabileceği gibi, bazı enzim eksiklikleri, iltahaplanmalar, yapışıklık, kanser gibi değişik birçok rahatsızlıkdan da meydana gelebilir. Bu nedenle bu tip yakınması olanlar, eğer yakınmaları süreklilik kazanıyorsa mutlaka bir doktora başvurmalı, tanı ve tedavilerinin doğru bir şekilde yapılması sağlanmalıdır. 


Karin Şiskinligi ve Gaz



Kolon ve rektum sindirim sisteminin son kısımlarını oluştururlar.Kolon yaklaşık 150 cm uzunluğundadır,son 12-15 cm’lik kısmı da rektumu oluşturur.

Kolorektal kanserler,kadınlarda meme ve akciğer kanserlerinden sonra üçüncü sırada;erkeklerde ise prostat ve akciğer kanserlerinden sonra yine üçüncü sırada sıklıkla görülen kanserlerdir.

Her iki cinsde de en sık ölüme  sebep olan ikinci sıradaki kanser cinsidir.

Ortalama her 15 kişiden birisinde kolorektal kanser gelişir.

50 yaşından sonra kolorektal kanser gelişme riski artmaktadır.

Günümüzde kolon kanser tedavisinde pek çok yöntem mevcuttur.

Tüm kanserlerde olduğu gibi kolon kanserinde de ne kadar erken tanı konursa o kadar başarı ile tedavi edilebilir.Erken evrelerde yakalanmış bir kolon kanseri % 90 oranında başarı ile tedavi edilebilir.



## KOLOREKTAL KANSER RİSK FAKTÖRLERİ



Kolorektal Kanserlerin kesin oluş nedeni bilinmemektedir,ancak bu hastalık oluşum ihtimalini arttıran risk faktörleri belirlenmiştir.  Bunlar :

- yaş

- polipler

- diyet 

- kişinin sağlık geçmişi

- aile öyküsü

- inflamatuar barsak hastalıklarıdır


## POLİPLER


Polipler kolon ve rektum iç kısmında gelişen benign yani iyi huylu oluşumlardır. 50 yaş sonrası oldukça sık görülürler.

Bu poliplerin bazı tipleri kişinin kolon kanseri gelişme riskini arttırır.

Poliplerin hepsi kansere dönüşmez,ancak hemen tüm kolon kanserleri ilk olarak poliplerden başlar 

DİYET

Diyet ile kolorektal kanser arasında ilişki olduğu gösterilmiştir.  Bol lifli diyet alanlarda kanser görülme oranı düşüktür.

- Diyette     
    - yağ fazlalığı

    - protein fazlalığı

    - kalori fazlalığı

    - alkol

    - et fazlalığı

    - kalsiyum eksikliği

    - folik asit eksikliği

- Sigara

kanser riskini arttıran faktörlerdir.



- Sedanter yani hareketsiz yaşam ve bol yağlı gıdalar kolon kanseri riskini arttırır


## KİŞİNİN SAĞLIK  ÖZGEÇMİŞİ		



- Over (yumurtalık)

- Uterus (rahim)

- Meme kanseri öyküsü olan kadınlarda kolorektal kanser gelişme riski artmıştır.

Kolon kanseri olup tedavi görmüş kişilerde de nüks riski vardır.

## KİŞİNİN AİLE ÖYKÜSÜ



Anne-babasında,kardeşlerinde veya çocuklarında kolorektal kanser görülen kişilerde aynı tip kanser görülme oranı yüksektir.Özellikle genç yaşta kanser oluşan kişilerin yakınlarında bu risk daha da yükselir.

- Bir ailede birden çok kişide kolorektal kanser oluşması diğer kişilerin riskini de belirgin olarak arttırır.


## İNFLAMATUAR BARSAK HASTALIKLARI



Kolon iç duvarında oluşan kronik bir iltihabi hastalık olan ülseratif kolitte kolon kanseri görülme ihtimali artmıştır.

Chron hastalığı gibi diğer bazı inflamatuar barsak hastalıklarında da kanser gelişme riski artar.

Tüm barsağı tutan hastalıkta 8 yıl,barsağın sol kısmını tutan hastalıkta ise 15 yıllık süre sonrası barsak kanseri görülme oranı çok artmıştır.

- Belirtilen risk faktörlerinin olması, kişide mutlaka kolorektal kanser gelişeceği anlamını taşımaz; sadece oluşma riski diğer kişilere göre artmıştır.Bu nedenle daha dikkatli kontrol ve takiplerle oluşma riskini azaltmaya,eğer oluşur ise de erken tanı ve tedavi yapmaya önem vermelidir.




## KOLOREKTAL KANSERLERDE SEMPTOM VE  BULGULAR    	                                  

- Barsak alışkanlığında değişiklikler

- Devamlı ishal veya kabızlık oluşması

- Defekasyon sonrası tam boşalamama hissinin olması

- Gaitada kan görülmesi

- Gaitanın ince çıkması

- Karında gaz, karın ağrısı, şişkinlik, kramplar gibi

genel karın yakınmalarının olması

- Kilo kaybı

- Devamlı halsizlik ve yorgunluk

- Kusma


Tüm bu semptomlar birçok hastalıkta da oluşabilecek semptomlardır,bu nedenle bir veya birkaç tanesi oluşur ise mutlaka doktor kontrolü ile nedeni ortaya konmalıdır.

Erken evrede barsak kanseri ağrı yapmaz, o nedenle ağrı olmasını beklemeden doktora başvurmalıdır.

Kolon kanseri poliplerin erken evrede çıkartılması ile önlenebilecek bir hastalıktır.

Erken tanı konmuş bir kolorektal kanser % 90 tedavi edilebilir bir hastalıktır.

## KOLOREKTAL KANSERDE TANI

Özellikle 50 yaş sonrası yapılacak düzenli kontroller erken tanıyı sağlayacaktır. 50 yaştan önce ise aile öyküsüne göre davranmak çok önemlidir.   

Tanıda:

- Kan testleri-Tam kan,sedimentasyon,CEA

- Gaitada gizli kan

- Parmakla rektum muayenesi

- Sigmoidoskopi

- Kolonoskopi

- Biyopsi

- Çift kontrast kolon grafisi

- Virtual kolonoskopi

- Abdominal BT – MR – PET

yapılır.





## KOLOREKTAL KANSERDE TEDAVİ

Erken tanı ve tedavi hayat kurtarıcıdır.

Tedavi bir ekip işidir. Cerrah,onkolog ve radyasyon   onkoloğu birlikte tedaviyi yapmalıdırlar.	

Kanser tedavisinde evreleme yani tümörün yaygınlık durumunun belirlenmesi önemlidir.


## EVRELEME  

Evre 0 - Kanser henüz barsak duvarının en iç kısmında lokalizedir

Evre 1 - Kanser  hücreleri barsak duvarının diğer kısımlarına doğru ilerlemiştir

Evre 2 - Kanser hücreleri barsak duvarının dışına taşmıştır ama henüz lenf bezlerine sıçramamıştır

Evre 3 - Kanser barsak yakınındaki lenf bezlerine geçmiştir, ancak vücudun diğer kısımlarına sıçramamıştır.

Evre 4 - Kanser vücuttaki diğer organlara yayılmıştır


Evre 0, 1, 2 ve 3 hastalar kür tediğimiz tam tedavi şansına sahiptirler. Kolorektal kanserin tedavi sonrası 5 yıldan sonra tekrarlama olasılığı çok düşüktür,bu nedenle 5 yıl nüks olmadan geçirmiş hastalarda kürden bahsedilebilmektedir.

Evre 4 kanserlerde ise kür sağlanamamaktadır,ancak yapılan tedavilerle yaşam süresi uzatılabilmektedir.

Kolorektal kanserde tedavi tümörün yerine,büyüklüğüne, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişmektedir.Değişik tedavi kombinasyonları uygulanabilir.Üç standart tedavi yöntemi vardır: Cerrahi ( Klasik cerrahi ve minimal invazif cerrahi)

Kemoterapi

Radyoterapi





Kanser çok erken evrede saptanırsa ameliyatsız, karın duvarı kesilmeden çıkartılabilir.

Kolonoskopi yapar şekilde girişilerek tümörlü kısım çıkartılabilir,buna lokal eksizyon denmektedir. Eğer kanser bir polipte saptanıp çıkartılırsa buna polipektomi denir ve endoskopik (kolonoskopik) yöntemle yapılabilir.




Eğer tümör daha büyükse etrafındaki sağlam bir kısım barsakla birlikte çıkartılır,geriye kalan barsak uçları karşılıklı dikilerek devamlılık sağlanır,buna kolektomi ameliyatı denir.Bu esnada barsağın yanındaki lenf bezleri de temizlenerek kanser metastazı açısından mikroskobik incelemeye gönderilir.




Eğer tümör çıkartıldıktan sonra iki barsak ucu karşılıklı dikilemez ise bunlar karın duvarına ağızlaştırılır,buna kolostomi denmektedir.Bazı hastalarda ise dikiş emniyeti sağlamak için barsağın dikişlerden daha öndeki bir kısmından karna ağızlaştırma yapılır,bu sayede geçici olarak dikiş hattından gaita geçişi engellenmiş olur.Buna geçici kolostomi denir.Daha sonra burası kapatılır.

Kolostomi açılan hastalarda dışkı, bu bölgeye yapıştırılan özel yapılmış torbalarda toplanarak atılır.

Anüse çok yakın tümörlerde kalıcı kolostomi açılması gerekebilir.




Ameliyat sonrası geride kalmış olabilecek kanser hücrelerini de öldürmek amacı ile kemoterapi uygulanır.Kür şansını arttırmak için yapılan kemoterapiye adjuvan tedavi denmektedir.


Radyoterapi ise daha sıklıkla rektum bölgesi kanserlerinde uygulanır.Çok büyük tümörlerde de operasyon öncesi uygulanıp tümörü küçülterek ameliyat edilmesi sağlanabilir. Kemik metastazları da radyoterapi ile tedavi edilir.



## KOLOREKTAL KANSERİ ÖNLEMEK İÇİN


- Diyet ve yaşam şekli

    - Bol lifli gıdalar,meyva ve sebzeler

    - Kalsiyum

    - Vit D

    - Vit E

    - Folik asit almak

    - Fizik aktiviteyi arttırmak

    - Obesite (menapoz öncesi devrede)’yi önlemek

    - Sigara ve alkol kullanmamak

- Poliplerin alınması



## KONTROL VE TARAMA PROGRAMI

Orta veya yüksek risk grubunda olmayan 50 yaş ve üzerindeki herkes 50 yaşında başlayıp  her yıl gaitada gizli kan ve her beş yılda bir sigmoidoskopi veya kolonoskopi yaptırmalıdır.

Adenomatöz polip tesbit edilenlerde 3 yıl sonra kontrol kolonoskopisi yapılmalı, normal ise 5 yıllık kontrollere dönülmelidir. 

Ailesinde 50 yaş öncesi kolon kanseri görülmüş olan kişiler,bu görülme yaşından 10 yaş öncesine geldiklerinde kolonoskopik kontrollere başlamalı.

Ailede birden çok kolon kanseri olduğunda da en genç yaştaki hastadan yine 10 yaş öncesi kontrollere başlanmalıdır.




Kolorektal Kanserler


Kalın bağırsak (kolon denilen kısım ve bunun son kısmı olan rektum) feçesin vücutta depo edildiği ve anüs yolu ile dışarıya atıldığı kısma verilen isimdir. Kolon ve rektumun iç kısmından kaynaklanan kanserlere kolorektal kanserler denmektedir. Kanser hücreleri buradan çıkarak karaciğer ve akciğer gibi uzak organlara yayılabilir, yani metastaz yapabilirler. Bir kez metastaz oluşur ise bu hastalıktan tam olarak kurtulmak mümkün değildir.

Kalın bağırsak kanseri, kanser nedeni ile ölümlerin önde gelen sebeplerindendir, tüm kanser ölümlerinde üçüncü, dördüncü sırada gelmektedir. Kalın bağırsak kanseri ile ilgili kötü bir haber de ülkemizde giderek yaygınlık kazanan fast-food denilen batı tipi diyet alışkanlığı olan toplumlarda gittikçe bu kanser tipinin artmasıdır.

Kalın bağırsak kanseri ile ilgili iyi bir haber ise bunun  sıklıkla korunulabilir bir hastalık olmasıdır.

Eğer kolon kanseri erken teşhis edilirse ameliyatla çıkartılarak tedavi edilebilir.

Ancak maalesef bazı kolorektal kanserler tanı konulduğunda zaten mikroskobik yani hücresel düzeyde yayılmış olurlar. Bu metastazlar ilk ameliyattan aylar veya yıllar sonra büyüyüp yeni tümoral kitleler oluşturabilirler.  Bu nedenle erken teşhis ve tedavi bu hastalıktan kurtulma şansı tanısa da kolorektal kanserin üstesinden gelmenin en etkili yolu bundan kaçınmak yani korunmaktır.

Kolorektal kanserden korunmak için

1. Kolonoskopik kontroller yapılmalı, kanser öncüsü (prekanseröz) kolorektal polip denilen oluşumlar çıkartılmalıdır.
1. Az yağlı ve bol lifli gıda alınmalıdır. (sebze, meyva, tahıllar gibi)
1. Kemoprovansiyon denilen tabii veya insanlarca yapılmış olan bir takım kimyasal maddeler kullanarak kolorektal polip ve kanserlerin oluşma ihtimalinin azaltılması yöntemi uygulanmalıdır.



## POLİPLERİN ÇIKARTILMASI

Kolorektal kanserleri kolon ve rektumun iç yüzeyinde oluşan polip adı verilen ufak çıkıntılardan gelişir. Kolorektal polipler başlangıçta iyi huylu olsalar bile bir kısmı beş ile yirmi yıl içerisinde kansere dönüşebilirler. Bu prekanseröz yani kanser öncüsü polipler adenoma, tübüler adenoma, villoglandüler adenoma ve villöz adenoma gibi isimlerle anılırlar.

Bu prekanseröz poliplerin çıkartılması da kolorektal kanseri engelleyecektir. Polipleri çıkartılmış kişiler arasında kanser oluşma ihtimali %90 oranında azalmaktadır.

Kolorektal poliplerin teşhisi ve çıkartılması için kolonoskopi uygulanır. Kolonoskopi esnasında uzun kıvrılabilir ışıklı bir kamera içeren alet anüs ve rektum yolu ile gönderilerek tüm kolon gözden geçirilir. Tespit edilen polipler kolonoskopi esnasında ağrısız olarak çıkartılabilir.

Kolon kanserlerinde genetik faktör rol oynar. Birinci, derece yakınlarında kolon kanseri olan kişilerde kolon kanseri gelişme riski normal popilasyona göre üç misli fazladır. Birinci derece yakınlarında kolorektal polip ve kanser olanların aralıklı olarak kolonoskopi ile incelenmesi uygun olacaktır.



## KOLOREKTAL KANSERDEN KORUNMADA DİYET

Kolorektal poliplerin ve kanserlerin gelişiminde genetiğin önemli rol oynamasının yanında diyet de çok önemlidir.

Hayvan çalışmalarında ve insanlarda yapılan araştırmalarda yüksek hayvansal yağ ve kırmızı etin, et içeren diyetlerin kolorektal kanser riskini arttırdığı saptanmıştır. Yüksek yağlı diyetler kolondaki kolesterol ve safra asitlerinin metabolitlerini arttırır. Laboratuar hayvanlarında bu metabolitlerin hücre çoğalmasını arttırdığı, doku büyümesini hızlandırdığı ve kolon kanser gelişimine neden olduğu gösterilmiştir. Fare deneylerinde bol lifli diyetlerin  kolon kanserine karşı koruyucu olduğu gösterilmiştir. 

İnsan çalışmalarında bol lifli diyet alanlarda kolorektal kanser insidansı düşüktür.

Yüksek lifli gıdaların kolondaki karsinojen madde konsantrasyonunu düşürdüğü ve kolon duvarı ile karsinojenlerin temas süresini azalttığına inanılmaktadır. Bazı meyve ve sebzelerdeki maddelerin kolonu karsinojenlerden koruma ihtimalide mevcuttur.

Bugünkü bilgilerimizle kolorektal kanser riskini azaltmak için yağ oranı düşük diyet önerilmektedir.

(Diyetteki total kalorinin %30 veya daha azı) günlük meyve, sebze ve tahıl miktarı fazla gıda alınmalıdır. 



## KOLOREKTAL KANSERDE KEMOPROVENSİYON


Kemoprovensiyon birtakım tabii maddelerin veya laboratuarda yapılan kimyasalların kanserden korunmada kullanılması anlamına gelir. Bugün kanserden koruyucu olarak düşünülen maddelerin çoğu sebze ve meyvelerden oluşan maddelerdir. Bu maddeler kolorektal poliplerin ve kanserlerin gelişmesini engeller.  Bunların karsinojenleri inaktive ederek etkilediği (mesela potansiyel olarak karsinojenik olan oksijen redikallerini imha eden antioksidanlar buna örnektir) veya bu maddelerin kolorektal hücrelerdeki DNA’nın karsinojenler tarafından hasara uğramasını engelleyerek etkilediği düşünülmektedir.



## KALSİYUM

İnsan ve hayvan çalışmalarında ağızdan alınan kalsiyumlu maddelerin kolon ve rektum iç duvarındaki hücre çoğalmasını ve doku büyümesini azalttığı gösterilmiştir. Kalsiyum kolondaki safra asitlerini bağlar, inaktive edilmelerini ve atılmalarını sağlar. Kalsiyumun safra asitlerini inaktive edişinin hücre ve doku büyümesini azalttığına inanılmaktadır. Kalsiyumun prekanseröz polipleri önleyici etkisiyle ilgili çalışmalar devam etmektedir.



## NONSTEROİDAL ANTİ İNFLAMATUAR İLAÇLAR

Birçok aktif kemoprovensiyon ajanı insan yapımıdır. Bu ilaçların içerisinde en çok çalışılanı Nonsteroidal anti inflamatuar ilaçlardır. Nonsteroidal anti inflamatuar ilaçlar artrit ve vücudun diğer inflamatuar durumlarında çokça kullanılmaktadır. Nosteroidal anti inflamatuar ilaçlara bazı örnekler Aspirin, İbuprofen, Naproksen ve Proksikam’dır.

Nonsteroidal anti inflamatuar ilaçların kemoproventiv efektlerinin nasıl oluştuğu halen araştırılmaktadır. Nonsteroidal anti inflamatuar ilaçlar vücuttaki prostoglandinlerin potent inhibitörleridir.

Prostoglandinler hücre çoğalması ve büyümesinde etkilidirler. Birçok laboratuar çalışmasında Nonsteroidal anti inflamatuar ilaçların karsinojene bağlı kolon kanser gelişmesini engellediği gösterilmiştir.

Nonsteroidal anti inflamatuar ilaçların ciddi yan etkileri vardır. Günümüzde sık kullanılan Nonsteroidal anti inflamatuar ilaçlar ülserlere, mide bağırsak kanamalarına ve bazende karaciğer ve böbreklerde yan etkilere yol açmaktadırlar. Uzun süreli kullanımda emniyetliliği, etkisi ve yaşam süresini uzattığı kesin ispatlanmadan doktorlar Nonsteroidal anti inflamatuar ilaçları kolorektal kanser korunmasında uzun süreli ve geniş olarak kullanmaktan kaçınmaktadırlar. 


## KOLOREKTAL KANSERDEN KORUNMAK İÇİN NELER YAPMALIYIZ

1. Diyetteki yağ ve kırmızı eti azaltmalıyız.
1. Diyetteki meyve, sebze, kepek ve tahılları arttırmalıyız.
1. Kolorektal kanser taramaları yaptırmalıyız. Check-up ve fizik muayenelerimiz esnasında doktorumuzla kolon kanser taramasını konuşmalıyız. Kolorektal kanser ve poliplerin taranmasında değişik metodlar vardır. Bunlar gaitada gizli kan bakılması, sigmoidoskopi, kolonoskopi gibi tetkiklerdir.
1. Yüksek kolorektal polip ve kanser riski olan kişiler düzenli olarak kolonoskopi yaptırmalıdır. Yüksek riskli kişilerden kasıt birinci derece akrabalarında kolorektal polip ve kanser olanlar, kendisinde daha önce kolorektal  polip ve kanser olanlar ve uzun süreli ülseratif kolit ve Crohn hastalığı olanlardır.





Kolorektal Kanserden Korunma


Defekasyon esnasında veya bunun dışındaki zamanlarda anüsten yalnızca taze, parlak kan, gaita ile birlikte karışık olarak kan gelmesi veya kan pıhtıları gelmesine tıbbi dilde hematokezia veya  rektal kanama denir.

Kanamanın şiddeti, yani gelen kan miktarı çok değişiklik gösterebilir. Çoğunlukla az miktarda ve kendiliğinden duran kanamalar oluşur. Pek çok hasta birkaç damla taze kan geldiğini veya tuvalet kağıdına az miktarda kan süründüğünü ifade ederler. Bazen de biraz daha fazla ama kendiliğinden duran kanama tariflenir. Bu tip hafif kanamalarda acil tanı ve tedavi koymak, acilen hastaneye yetişmek gibi bir gereklilik yoktur, muayene ve basit tetkikler sonrası tanı konup tedavi yapılır.

Rektal kanama daha şiddetli de olabilir. Orta şiddette bir kanamada tekrarlayan daha çok miktarlarda taze veya pıhtılı kan gelebilir, bu kan gaita ile birlikte veya kendiliğinden gelebilir. Ağır kanamalarda ise hasta çok kan kaybedebilir. Orta veya ağır şiddetteki rektal kanamalarda, aşırı kan kaybına bağlı halsizlik, baş dönmesi, çarpıntı, bayılma hissi veya gerçekten bayılmalar oluşabilir; hastada tansiyon düşüklüğü oluşabilir. Nadiren hastayı şoka sokacak kadar şiddetli kanamalar oluşabilir. Orta veya ağır şiddetteki kanamalar hastaneye yatırılarak takip ve tedavi edilmelidir. Şoka girecek kadar şiddetli kanamalarda acilen hastaneye yatırılıp kan transfizyonları yapılması gereklidir.


## Rektal Kanamalarda Kan Nerelerden Gelir?

Rektal kanamalar ağırlıklı olarak kalın barsak dediğimiz ve barsak sisteminin son kısımlarını oluşturan kolon, rektum ve anüs kısımlarından gelir. Kolon sindirilmekte olan gıdadaki sulu kısmı emen ve defekasyon yapıncaya kadar gaitayı depolayan barsak kısmıdır. Kolonun son 15 cm.’lik kısmı rektumdur, anüs ise dışarıya açılan son 1,5 -2 cm.’lik makat kısmıdır. Rektal kanamada gelen kanın rengi genellikle kanamanın oldu yere göre değişir. Anüse daha yakın kısımlarda olan kanamalarda taze, parlak kırmızı renkte kan gelir. Daha yukarı kısımlardan ise daha az parlak kan gelir. Kalın barsağın orta ve başlangıç kısımlarından gelen kan siyah, zift gibi ve kötü kokulu olabilir, buna melena denir. Bunun sebebi kanın barsaklarda daha uzun süre kalmasına bağlı olarak barsaktaki bakteriler tarafından parçalanarak siyah renkteki hematin denen maddenin oluşmasıdır. Melena kanın barsaklarda daha uzun süre durduğu mide ve ince barsak kaynaklı kanamalarda oluşur, bazen kalın barsağın başlangıç kısmı kanamalarında da melena oluşabilir. 

Nadiren mide- duodenum, ince barsaklar veya kalın barsağın başlangıç kısmından aşırı kanama oluşursa , bunlar hızla aşağıya ineceği için bakterilerce parçalanmadan dışarıya kırmızı renkte taze kan şeklinde de çıkabilir.

Bazı zamanlarda da barsakların herhangi bir yerinden çok az kanama oluşur, rektal kanama gözle görülmeyebilir. Örneğin kolon polip veya kanserlerinde çok az kanama olup bu gaita ile karıştığı için gözle görülemez ancak gaitada gizli kan tetkiki yapan testlerle tesbit edilebilir. Bu şekilde olan gizli kanamalar azar azar ama devamlı kan kaybı yaptığı için anemi dediğimiz kansızlık halinin oluşmasına yol açabilirler

## Rektal kanamanın Sebepleri Nelerdir?

Rektal kanamanın pek çok sebebi vardır. En sık olarak anal fissürler, hemoroidler, rektum ve kalın barsağın polip ve kanserleri, divertikülozis,anjiodisplazi(damar yapısı anormalliği), ülseratif kolit,Chron hastalığı,enfeksiyöz kolitler,iskemik kolit ve Meckel divertikülü nedeni ile rektal kanama oluşur. 

### Anal Fissur 

Anal fissur anüs kanalının iç kısmında oluşan çatlak veya yırtılmalara verilen isimdir, ağrılı olan bu durum çok sık görülür. Anal fissur kabızlık sonucu veya anüs sfinkterinin aşırı sıkı olması sonucu oluşabilir. Çatlak derinleştikçe defekasyon esnasında giderek artan ağrı oluşur. Anal fissur kanamaları az miktardadır, genellikle temizlik esnasında birkaç damla kan veya tuvalet kağıdına bulaşma şeklinde kendini gösterir, açık kırmızı renkli taze kan şeklindedir. Anal fissur semptomları bazen hemoroid hastalığı ile karıştırılır.Daha detaylı bilgi için ilgili anal fissür başlıklı yazımız incelenebilir. 

### Hemoroidler

Hemoroidler anüs bölgesindeki damarların şişip aşağıya doğru sarkması ile oluşur, ufak şişlikler şeklinde ele gelirler. Hemoroid kanamaları da aşırı değildir ancak, aylar, günler boyu devam eden kanmalar sonucu bu hastalarda kansızlık oluştururlar. Hemoroid kanamaları ağrılı ya da ağrısız oluşabilir. Daha detaylı bilgi için hemoroid başlıklı yazımız incelenebilir.

### Divertikülozis

Divertikülozis kalın barsak duvarında ufak baloncuklar şeklinde şişmelerin olmasına verilen isimdir. Divertiküller genellikle 50-60 yaşlarda oluşurlar, nedeni tam bilinmemektedir ancak genellikle batı tipi diyet denilen meyve ve sebzenin az yendiği, fast-food gibi gıdalarla beslenen kişilerde oluşur, yapısal olarak barsak duvarının zayıflığı da sebeplerden birisidir. Divertikül bir yapısal bozukluk halidir, yani kendiliğinden düzelmez, gerektiğinde ancak divertiküllü barsak kısmının kesilip çıkartılması ile tedavi edilebir. 

Divertikülozisli kişilerde genellikle belirgin bir yakınma yoktur. Ancak divertikül içinde iltahaplanma, apse veya delinme olduğunda ciddi bir sorun olarak kendisini gösterir. Divertikülit denilen bu iltahaplanma durumunda karın ağrısı, ateş, karında hassasiyet oluşur. Nadiren divertikülit esnasında enfeksiyonun divertikül içindeki damarda hasar oluşturmasına bağlı rektal kanama da olabilir. Divertikülit olmaksızın oluşan divertiküler kanamalar ağrısızdır ve anal fissur , hemoroid veya barsak kanseri kanamalarından daha fazla ve şiddetlidir. 

Rektal kanama geçiren hastalarda özellikle ileri yaş gruplarında en sık hastaneye yatma ve kan transfüzyonu gerektiren durum divertiküler kanamalardır.

Kalın barsağın son kısımlarındaki divertiküllerden olan kanamalarda; kanama daha parlak, açık renkte ve pıhtılıdır, barsağın başlangıç kısımlarındaki kanamalar da eğer kanama çok şiddetli ise bu şekilde olabilir ancak genellikle daha koyu kırmızı ve bazen de siyah renkte kan gelir. Divertikülozis kanaması genellikle kendiliğinden durur, ancak tekrarlama eğilimindedir. Peşpeşe birkaç kanama atağı da oluşabilir. Kanama durup  taburcu edildikten sonraki 5 yıl içinde hastaların %25’inde tekrar kanama olduğu saptanmıştır.

### Kolon polipleri ve kanserleri

Kolon ve rektum tümörleri barsak iç yüzünde büyüyen kitlelerdir. İyi huylu kitlelere polip denir. Kötü huylu kitleler ise barsak kanserleridir ve bu kanserlerin pek çoğu poliplerden gelişirler. Yani önce polipler oluşur, bir müddet sonra bu poliplerin bazıları kötüye dönüşerek kanserleri meydana getirirler. Polip ve kanserlerde olan kanamalar genellikle az şiddetlidir, kan kaybı azdır, zaman zaman kanama yaparlar ve genellikle kan basıncında düşme ,  şok gibi aşırı kanama bulguları oluşturmazlar. 

Barsak polip ve kanserleri kırmızı, taze kan, gaitaya bulaşmış pıhtılı kan veya bazen de melena şeklinde kanama yapabilirler. Barsağın son kısımlarına yakın tümörler zaman zaman taze kan şeklinde kanama yapabilirler, buna karşılık barsağın başlangıç kısımlarındaki tümörler gizli kanamalar yaparak bir müddet sonra aşırı kansızlık oluşturabilirler. Daha detaylı bilgi için barsak polipleri ve kanserleri konusu incelenebilir.

### Polipektomi sonrası kanamalar

Kolonoskopi esnasında görülen polipler bu işlem esnasında çıkartılabilirler, buna polipektomi denir. Polipektomiden sonra polipektomi yerinde günler veya haftalar sonra kanama oluşabilir. Buna “gecikmiş polipektomi sonrası kanama” denir. 2-3 mm. çaptaki küçük polipler biopsi forsepsi denilen küçük uçlu aletlerle çıkartılabilirler, bu işlem sonrası kanama çok azdır ve gecikmiş kanamaya yol açmaz. Ancak 5-10 cm.’den büyük polipler snare denilen bir aletle ve dip kısımları elektrokoter ile yakılarak çıkartılırlar. Snare, kement  şeklinde bir metal alettir, polipin etrafından geçirilir ve dibi sıkılarak elektrik ile yakılıp polip yerinden kesilmiş olur. Bu esnada polibin dip kısmındaki damarlar da yakıldığı için kanama oluşmaz , ancak bu bölgede oluşan yarada iyileşme esnasında günler hatta 2-3 hafta sonra kanama oluşabilir. Polipektomi sonrası kanamalar bazen fazlaca olabilir. 

### Anjiodisplaziler

Barsağın mukoza dediğimiz en iç tabakası altında damarlar vardır, bu damarlar bazen genişlemiş ve aralarında anormal birleşmeler yapmış bir yapı oluştururlar, bunlara anjiodisplazi denir. 

Anjiodisplaziler kolonoskopi esnasında örümcek ağı şeklinde görülüp, kolayca tanınabilirler, kalın barsağın her yerinde oluşabilirler ancak genellikle ilk yarısında yer alırlar. Anjiodisplazilerin nedeni bilinmemektedir, ileri yaşlı insanlarda daha çok görülmektedirler. Anjiodisplaziler ağrısız kanamalar yaparlar, bu kanamalar açık kırmızı, koyu kırmızı veya siyah melena tarzında kendini gösterebilirler. Anjiodisplaziler aynı zamanda demir eksikliği anemisi dediğimiz kansızlığa yol açacak gizli kanamalar da yapabilirler. 


### Kolit ve Proktitler

Kalın barsak iltahabına kolit denir. Proktit ise kalın barsağın son kısmı olan rektumun iltihabi halidir. Kolit ve proktitleri oluşturan bir çok sebep vardır, bunlar arasında bakteri ve virüs enfeksiyonları, parazitler, ülseratif  kolit veya proktitler, Chron hastalığı, iskemik kolit ve radrasyona bağlı kolitler sayılabilir. Ülseratif kolit ve  Chron koliti bağışıklık sistemi bozukluğuna bağlı kronik iltihabi hastalıklardır. Bu hastalıklarda karın ağrısı, ishal ve bazen de kanlı ishaller oluşur, nadiren de orta düzeyde veya şiddetli rektal kanamalar oluşabilir. Kanama barsaktaki ülserlerden oluşur. Aynı şekilde bakterial ve bazen de viral iltahaplarda  da karın ağrısı, ishal ve bazen de kanlı ishaller oluşabilir. İskemik kolit ise barsağı besleyen damarlardaki ani tıkanma ile oluşur, kan akımının ani durması sonucu etkilenen bölgede ülserasyon olur ve ani oluşan karın ağrısı, kramplar ve ardından da rektal kanma meydana gelir.

Karın içi organlar için yapılan radyoterapi sonrası akut radyasyon koliti oluşabilir ancak rektal kanamaya yol açacak barsak iç duvarı ve damar değişiklikleri tedaviden yıllar sonra oluşabilir. Mesela prostat kanseri için radyasyon tedavisi yapılmış hastalarda yıllar sonra oluşan radyasyon proktiti buna bir örnektir. Radyasyon proktiti sonrası oluşan kanama genellikle hafiftir ancak kansızlık yapacak kadar uzun sürebilir.


### Meckel Divertikülü

Meckell divertikülü toplumdaki insanların % 2’sinde vardır. İnce barsakların son kısmına yakın bölgede doğuştan var olan ince, ufak bir keselenme şeklindedir. Bazı Meckel divertikülleri içinde mide dokusu benzeri bir yapı vardır ve bu doku mide gibi asit salgılar.  Bu asit divertikül içerisinde veya divertikül yanındaki ince barsak mukozasında ülsere yol açabilir. Bu ülserler de kanayabilir. Çocuklar ve gençlerdeki sindirim sistemi kanamalarının en sık nedeni Meckel divertikülü kanamalarıdır. Bunlar ağrısız kanamalardır ve açık ya da koyu kırmızı veya zift gibi olabilir.

### Rektal Kanamanın Nadir Sebepleri

Mide veya duodenum( onikiparmak barsağı ) kanamaları genellikle melena dediğimiz zift gibi rektal kanama yaparlar , nadiren aşırı ve hızlı kanama olduğunda açık renk, taze rektal kan gelebilir. Diğer bir nadir rektal kanama nedeni ise sindirim sistemi damarlarının yırtılmasıdır, bu durum aort anevrizması denilen ana atardamardaki  aşırı genişleme bölgesinin veya bunu tamir etmek için konmuş olan bir arteryel greftin barsaklara yapışıp burada oluşan bir ülserden içeriye doğru kanamasıdır. Daha nadir olarak da izole rektum ülserleri veya ince barsak tümörlerinden de rektal kanama oluşabilir.  


Makattan Kan Gelmesi (Rektal Kanama)


Kadınların %70 inde hayatının belli bir döneminde hissedilen meme ağrısı mastalji veya mastodini olarak adlandırılır.

Meme ağrısı daha çok doğurganlık çağı, yani menopoz öncesi kadınlarda görülmekle beraber, menopoza girmiş kadınlarda da görülür. Yaklaşık olarak her 10 kadından biri ayda 5 günden daha uzun süren orta veya şiddetli düzeyde meme ağrısı çekmektedir. Bazı kadınlar ise çok şiddetli ağrılar duymakta ve  bu da günlük yaşamlarını, çalışmalarını, seksüel aktivitelerini çok kötü yönde etkilemektedir. 
Meme ağrılarının nedeni çoğunlukla iyi huyludur, ancak nadirde olsa altta yatan kötü huylu bir hastalığın olmadığından emin olmak için bir uzman doktor tarafından incelenmesi şarttır.
Erkeklerde de azda olsa meme dokusu bulunur, erkeklerdeki gözle görülebilir hale gelmiş meme büyümelerine jinekomasti denir, bazen ağrılı olabilir. Ergenlik çağındaki erkek çocuklarında hormonal değişiklere bağlı meme büyüme ve hassasiyetleri oluşabilir, bu kalıcı ise doktora gösterilmelidir.

## Semptom ve Bulgular

Meme ağrıları direk olarak adet dönemleri ile ilgili olarak periyodik yani döngüsel şekilde veya nonsiklik dediğimiz adet devreleri ile ilgisiz olarak  ya da meme dışı nedenlerle oluşabilirler.
Döngüsel ve döngüsel olmayan  meme ağrılarının özellikleri birbirinden farklıdır.

## Döngüsel (siklik) Ağrılar

Döngüsel ağrılar her iki memede de oluşur. Memelerin bütününde ağrı olmakla birlikte özellikle üst dış kısımlarda, koltuk altına doğru yayılan ağrılardır. Siklik ağrılarla birlikte memelerde hassasiyet, şişlik ve dolgunluk hissi de oluşabilir; genellikle künt ve rahatsız edici bir ağrıdır. Adet kanaması öncesi 1-2 hafta boyunca görülür ve kanama sonrası rahatlama olur. Siklik ağrılar en sık görülen meme ağrılarıdır, üreme çağındaki kadınların üçte ikisinde  görülmektedir. Çoğu kez kadınlar menopoza girince geçip kaybolurlar. Bu ağrılar menopoz nedeni ile hormon replasman tedavisi yapılan kadınlarda tekrar görülebilirler.

## Döngüsel olmayan (nonsiklik) Ağrılar

Bu ağrılar mensturasyon periyodu ile ilgisi olmayan devamlı veya aralıklı oluşabilen ağrılardır. Genellikle bir memede oluşurlar ve memenin de belli bir bölgesine lokalizedirler. Daha az oranda da bazı kadınlarda  tüm memede yaygın ağrı olabilir ve  ağrı koltuk altı veya omuza yayılabilir. Bu tip ağrılar genellikle yanma ve batma tarzında ağrılardır . Daha çok 40 yaş üzerindeki kadınlarda görülürler. Döngüsel olmayan ağrıların çeşitli klinik nedenleri olabilir. Bunlar, fibrokistik hastalık, duktal ektazi denilen kanal genişlemeleri, fibroadenom denilen memenin iyi huylu tümörleri, yağ nekrozu veya meme kanseri gibi nedenler olabilir. Daha önce meme biyopsisi gibi bir cerrahi müdahale geçirmiş kadınlarda da ileri zamanlarda meme ağrısı oluşabilir.Başka bir bulgu olmaksızın yalnızca nonsiklik ağrıları olan kadınların % 2 ile 7’sinde meme kanseri görülmektedir. 

## Meme Dışı Ağrılar
Bu ağrılar göğüs duvarının kas ve kemik yapılarından, Tietze Sendromu denilen kaburgalar ile göğüs kemiğinin eklem yerindeki ağrılardan, servikal radikülopati denilen sinirleri tutan hastalıklardan, kalp ve akciğer kökenli rahatsızlıklardan veya psikolojik nedenlerden oluşabilir.

## Meme Ağrılarında Tanı

Tanı için öncelikle hastanın öyküsü önemlidir. Ağrının zamanlaması, yeri, bir memede mi yoksa her iki memede mi oluşu, şiddeti, meme başı akıntısı, sertlik, kitle gibi bir ek bir bulgu olup olmaması önemlidir.

Öykü alınmasından sonraki aşama doktorun yapacağı meme muayenesidir. Bu muayenede memeler, her iki koltuk altındaki lenf bezeleri ve ağrı nedeni olabilecek meme dışı bölgeler muayene edilir. Ultrasonografi kist, tümör ve kanal genişlemelerinin belirlenmesinde önemli ve faydalı bir tetkik yöntemidir. 35 yaş üzeri kadınlarda mamografi de tanı yöntemlerine eklenir. Eğer gerekli görülürse bundan sonraki aşamalarda meme MR’ ı ve biyopsiler yapılabilir.

## Tedavi

Sadece meme ağrısıyla ortaya çıkan meme kanseri oranı düşük olmakla birlikte özellikle siklik olmayan meme ağrılarında çok dikkatli tanı ve tedavi yapılması gereklidir. Döngüsel ağrıların ise az bir kısmı çok rahatsız edicidir ve bunlarda özel tedavi gerektirir. 
Basit ağrılarda uygun sütyen takmak, sıcak kompres ve sıcak su masajları, yağsız gıda almak, kafeinli ( kahve, kolalı içecekler gibi ) gıdaları almamak adet öncesi dönemde tuz kısıtlaması gibi önlemler yeterli olabilir. Daha ileri vakalarda nonsteroid antienflamatuar ilaçlar, evening primrose oil ve agnucaston gibi bazı bitkisel ilaçlar ve bazı hormonal ilaçlar kullanılabilir; ancak bunların bir doktor kontrolü sonrası uygun hastaya, uygun dozlarda ve sürelerde kullanılması gereklidir.


Meme Ağrısı


Meme enfeksiyonları en sık olarak 18-50 yaş arası kadınlarda oluşmaktadır, günümüzde eskiye oranla daha az görülmektedir. Meme enfeksiyonlarını 1- emziren kadınlarda, 2- diğer kadınlarda oluşan enfeksiyonlar olarak iki gruba ayırabiliriz.

Emziren annelerde görülen meme enfeksiyonları en sık olarak emzirmenin ilk altı haftasında görülür; daha sonraları da oluşabilir. Hijyen kurallarına daha iyi uyulması sayesinde günümüzde daha az görülmektedir. Emziren kadınlarda meme enfeksiyonunun ilk semptomları ağrı, şişlik, kızarıklık ve hassasiyettir. Genel kırıklık hali, ateş ve başağrısı oluşabilir.

Emzirme esnasında meme başında çatlaklar, kızarıklıklar, sızlama olursa hemen tedbir alınmalıdır. Memenin belli bir bölgesinde sütün yeterli boşalamamasına bağlı şişlik oluşursa bu kısımda da enfeksiyon ve apse oluşabilir. 

Memelerde enfeksiyon veya apse şüphesi oluşur ise en kısa sürede bir genel cerraha başvurmak gereklidir. Emziren annelerde bebeğe zarar vermeyecek antibiotikler başlanarak, emzirme kesilmeden tedavi uygulanabilir. Enfeksiyon olduğunda iltahaplanmış sütün sağılarak boşaltılması önemlidir, bu sayede bir apse oluşmasının önüne geçilebilir. Sütle bebeğe geçebilecek az sayıdaki bakteriler mide asidi ile öldürüleceği için bebeğe zarar vermezler. Gecikmiş vakalarda veya bazen antibiotik başlanmış olduğu halde enfeksiyon  gerilemeyerek apse oluşabilir.  Bu durumda bu apsenin drene edilmesi yani açılarak boşaltılması gereklidir. 


Emzirmeyen kadınlarda da  meme enfeksiyonu gelişebilir. Bu enfeksiyonlar en sık meme başı civarında oluşur. Meme enfeksiyonu oluşan kadınların çoğu yirmili yaşların sonunda ve 30 lu yaşların başlarında ve %90’ı sigara içen kadınlardır. Sigara içen kadınlarda meme başı altındaki süt kanallarında hasarlanma oluştuğu ve bunun sonunda da enfeksiyon meydana geldiği düşünülmektedir. Bu duruma periduktal mastrit denir ve meme başı bölgesinde ağrı, kızarıklık ve bazen de şişlik ile kendisini gösterir. Bu enfeksiyon genellikle uygun antibiotiklerle geçer ama eğer süt kanalında hasarlanma oluşmuşsa tekrarlar. Eğer sık tekrarlamalar oluşuyorsa hasta  kanal ya da kanalların çıkartılması için operasyon gerekebilir. 

Büyük memeli bazı kadınlarda da meme alt kısım derisinde kızarıklıklar, pişikler  veya enfeksiyonlar oluşabilir. Bunun sebebi bu bölgenin daha sıcak, daha terli olması ve bakteri ve mantarların  üremesine daha uygun hale gelmesidir.  Böyle enfeksiyonlar oluştuğunda antibiotikli veya mantara karşı kremler kullanılır. Bu bölgeler mümkün olduğu kadar kuru ve temiz tutulmalıdır. Buralara talk pudrası sürmek doğru değildir. Bu bölgelerde oluşan pişiklerin aslında mantar enfeksiyonu olduğunu bilmek ve doktora görünerek uygun  ilaçları kullanmak gereklidir. 


Meme Enfeksiyonları, Meme Apsesi


Meme kanseriyle mücadelede en önemli, en iyi yöntem erken teşhistir.



Bir hanım memesinde bir kalınlaşma veya normal dışı bir sertlik fark eder ise doktoruyla temasa geçmelidir. Bu kitleler herhangi bir zamanda değişik çap ve boyutlarda oluşabilir. Memede oluşan ağrısız, sert ve düzensiz kenarlı bir kitle büyük bir olasılıkla bir kanser kitlesidir. Buna karşın, bazı kanserler  yumuşak,basmakla ağrılı ve hassas olabilir; düzgün kenarlı veya sadece deride kalınlaşma şeklinde kendini gösterebilirler. Tümörler en çok memenin üst dış kısımlarında oluşurlar, fakat memelerin herhangi bir yerde oluşacağı gibi meme başı bölgesinde de oluşabilirler.

Meme kanserinin  en sık görülen bulgusu kitle olmasına rağmen başka bulgular da oluşabilir. Bu bulgu ve semptomlar şunlardır: 

Memelerden birinde diğeri ile kıyaslandığında bir şekil bozukluğu veya büyüklüklüğünde değişiklik olması.

Memenin belli bir bölgesinde kalıcı şişlik ve kızarıklık.

Meme derisinin herhangi bir yerinde düzleşme veya çukurlaşma olması.

Meme derisinde portakal kabuğu görüntüsü oluşması.

Meme başından renksiz, renkli veya kanlı akıntı gelmesi.

Meme başının içeriye çökmesi ve eski haline getirilememesi.

Meme başında kalınlaşma, kabuklanma, kaşıntı veya yanma olması.

Koltuk altında veya boyun bölgesinde büyümüş lenf bezlerinin görülmesi veya ele gelmesi.

Eğer meme kanserini bir bulgusu olabilecek bu değişiklikleri saptar iseniz mutlaka bir genel cerrahi uzmanına görünmeniz gerekir. 

Meme kanseri yukarıda bahsettiğimiz değişik bulguları vermesine rağmen hastalığın erken devrelerinde hiçbir bulgu veya semptomu henüz kendini göstermemiş olabilir. Bu nedenle meme kanserinin erken tanısında mamografi ve ultrasonografi çok önemlidir. Çünkü henüz hiçbir bulgu oluşmadan da bu tetkiklerle meme kanseri tespit edilebilir. Bu nedenle 35 yaşı geçmiş hanımların mutlaka düzenli doktor kontrolü ve doktorların önerdiği periyodda mamografi ve ultrasonografi çektirmeleri gerekmektedir.


Meme Kanseri Erken Tanısında İpuçları


Bir kadının doktorundan duyacağı en korkutucu ve dehşet verici cümleler arasında "mamografinizde kanser şüphesi var" ve "biopsi sonucunuzda kanser tesbit edildi" ön sıralarda gelir.

Meme kanseri düşüncesi ameliyat, ölüm, vücut şeklinin bozulması, seksüalite kaybolması gibi bir çok korkuyu ortaya çıkarır. Bu korkuların giderilmesi bilgi ve eğitim ile sağlanabilir, böylece her kadın sağlığı için gerekli en iyi kararları verebilir. Bu konuların hasta ile doktoru arasında birebir konuşulması en uygun yoldur, bunu kansere yakalanmış hastanın ve ailesinin meme kanseri tedavisi ve takibi açısından en iyi şekilde bilgilendirilmesi izlemelidir.

Günümüzde her 8 kadından birinde meme kanseri oluşmaktadır. Meme kanseri nedeni bilinmemektedir, buna karşılık bazı risk faktörleri belirlenmiştir. Meme kanseri kendi kendini muayene veya doktor muayenesi, mamografi, ultrasonografi ve biopsi ile teşhis edilir.

Meme kanserinin diğer dokulara yayılım (metastaz) kapasitesi birbirinden farklı olan birçok tipi vardır.

Meme kanserinin tedavisi kanserin tipine ve memedeki yerleşim yerine olduğu kadar, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre planlanır.

Her kadın 35-40 yaşlar arsında bir mamografi çektirmelidir, 40-50 yaşlar arasında iki yılda bir, 50 yaştan sonra ise her yıl mamografi çektirilmelidir.

## KİMLER MEME KANSERİ RİSKİ TAŞIR?

Genel olarak her 8 kadından birisinde meme kanseri gelişmektedir.Meme kanserinin kesin nedeni bilinmemektedir, büyük ihtimalle genetik,çevresel, beslenmeyle ilgili ve hormonal birçok nedeni içermektedir.

Meme kanseri sosyoekonomik durumu daha yüksek kadınlarda, doğum yapmamışlarda ve şehirlerde yaşayanlarda daha sık görülmektedir.

Meme kanseri için en belirgin riskler yaş ve cinsiyettir.Erkeklerde de meme kanseri oluşabilir, ancak kadınlarda erkeklere göre 200 misli daha çok meme kanseri oluşmaktadır.Yaş ilerledikce meme kanseri oluşma riski artar.Meme kanseri 50 yaşındaki kadınlarda 20 yaştakilere oranla 400 misli fazla görülmektedir.

Ailesinde meme kanseri öyküsü olması bir kadındaki meme kanseri riskini 3 ila 5 misli arttırır. Bazı ailelerde bir meme kanseri geni (BRCA 1 ve 2) tesbit dilmiştir. Kromozomlarında bu geni taşıyan kadınların %85’inde meme veya over (yumurtalık) kanseri veya her ikisi birden oluşmaktadır. Bu kanserlerin yarısı da 50 yaştan önce oluşmaktadır. Bu genin tüm meme kanseri vakalarının yalnızca % 2 ila 4’ünden sorumlu olduğu düşünülmektedir. Günümüzde bu genlerin tesbiti yalnızca belli araştırma merkezlerinde yapılabilmektedir.

İlk adet yaşı 12’den küçük olanlarda, menapoza 55 yaşından sonra girenlerde ve ilk çocuk doğuma yaşı 30’un üzerinde olan kadınlarda meme kanseri oluşma riski biraz daha fazladır.(Normal riskin iki mislinden daha azdır). Gebelik ve emzirmenin meme kanserinden koruyucu etkisi vardır.Bazı araştırmalar hormon tedavilerinin ve doğum kontrol haplarının meme kanseri riskini çok az oranda arttırdığını göstermiştir, ancak bu durum tüm çalışmalarda teyid edilememiştir.

Menapoz döneminde menapozla ilgili yakınmaları azaltmak, kemik erimesini ve kardiovasküler riskleri azaltmak amacı ile hormon tedavisi yapılmasının da meme kanseri riskini arttırabildiği gösterilmiştir.

## MEME KANSERİNİN BULGULARI NELERDİR?

Maalesef meme kanseri erken dönemlerde hiçbir bulgu vermez, bu nedenle düzenli muayene ve mamografik kontroller çok önemlidir.Memedeki bir tümör büyüdükçe bazı bulgular oluşmaya başlar.Bunlar :

-Memede veya koltuk altında kitle, sertlik veya kalınlaşmalar
-Memenin büyüklügünde ve şeklinde değişiklikler
-Meme başından akıntı gelmesi veya meme başının içeriye çökmesi
-Meme derisinde veya meme başında kızarıklık veya kabuklanma
-Meme derisinde portakal kabuğu şeklinde çöküntülü görünüm

Bu bulguların olması mutlaka meme kanseri olduğu anlamına gelmez, ancak mutlaka bir genel cerrahi uzmanı tarafından muayeneyi gerektirir.

## MEME KANSERİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Günümüzde mamografi ve meme muayenesi, meme kanseri taramasının esaslarını teşkil eder. Mamografi memenin X ışınları ile filminin çekilmesi demektir. Mamografi sayesinde henüz muayenede ele gelmeyecek kadar küçük meme kanserlerinin tesbiti imkanı vardır. Meme kanserlarinin % 85-90’ı mamografi ile tesbit edilebilir. Meme kanserlerinin yaklaşık % 10-15’i ise mamografi ile görülemez ancak elle meme muayenesi ile tesbit edilebilir.Tüm meme kanserleri mamografi ile tesbit edilemediğinden kadınların meme kanseri yönünden düzenli olarak muayene edilmesi çok önemlidir. Meme muayenesi her kadın tarafından memenin kendi kendini muayene yöntemi ile her ay yapılması şeklinde ve düzenli olarak yıllık doktor kontrolleri ile yapılmalıdır. Memenin kendi kendine muayenesi için en uygun zaman mensturasyon bittikten sonraki üçüncü gündür.Muayenede alıştığının dışında herhangi bir bulgu saptayan kadın derhal doktora başvurmalıdır.

Bir diğer teşhis yöntemi de ses dalgaları ile vücut içindeki yapıları görüntüleyen ultrasonografidir.Ultrasonografi memedeki solid, yani katı kitleler ile kistlerin, yani içi sıvı dolu kitlelerin ayrılmasında kullanılır. Kist içerisindeki sıvıdaki hücrelerin analizi için bu sıvı enjektörle çekilebilir. Memede kanser şüphesi olan bir bölge saptandığında kesin tanı koymak için biopsi, yani bir kısım dokunun mikroskopta incelenmesi amacı ile alınması işlemi yapılır.Bu işlem iğne ile veya cerrahi yolla yapılabilir.Şüphe nedeni ile yapılan biopsilerin % 80’inde kanser olmadığı, % 20 vakada kanserle karşılaşıldığı saptanmıştır.

Mamografi ve ultrasonografi yanında meme kanseri teşhisinde gerektiğinde MR, duktoskopi yani meme başından çok ince optik aletlerle girilerek süt kanallarının gözle görülmesi, duktal lavaj yani süt kanallarının yıkanarak içeriğinin mikroskopta incelenmesi, tomografi, PET scan gibi daha ileri tetkikler de kullanılmaktadır.

## MEMENİN YAPISI NASILDIR?
Meme kanseri deyimi tek bir hastalığı değil, memede oluşan değişik tiplerde birçok kanseri tariflemek için kullanılan genel bir isimdir. Her farklı meme kanserinin farklı davranış şekilleri ve farklı prognozları vardır.Değişik kanser çeşitlerinden ve nasıl tedavi edildiklerinden bahsetmeden önce meme ile ilgili bazı temel bilgileri aktarmakta fayda olacaktır.

Meme, vücudun süt oluşturmak için şekillendirilmiş bir organıdır. Memede sütü oluşturan lobuller denen bezler vardır. Ayrıca sütü bu bezlerden meme başına değin taşıyan ve duktus adı verilen ince yollar veya kanallar mevcuttur.
Meme kanserlerinin büyük çoğunluğu bu duktus veya lobüllerden başlar ve başladıkları yere göre isimlendirilirler.(mesela duktal karsinom veya lobuler karsinom gibi).Memedeki lobul ve duktuslar etraflarını saran yağlı doku ve ligamentlerle desteklenmektedirler.

Memede aynı zamanda kan damarları ve lenf kanalları da mevcuttur. Lenf kanalları, kan damarlarına benzeyen küçük, ince kanallardır. Bunlar doku suyunu toplar ve taşırlar. Bu sıvı da sonuçta kan dolaşımına katılır.Meme doku sıvısı bu lenfatik kanallar yolu ile koltuk altındaki lenf düğümlerine taşınır. Lenf düğümleri, lenf kanallarının girdiği ufak nodüllerdir. Bunlar lenf sıvısını filtre eder ve lenf sıvısının içerisine girmiş olan bakterilerin veya kanser hücrelerinin daha ileriye gitmesini engelleyen bir bariyer olarak vazife görürler. Ancak lenf düğümleri kanser hücrelerini süzmekte tam olarak etkili değillerdir ve bunlara rağmen hücreler vücudun başka yerlerine gidebilirler. Kanser hücreleri bir kez lenf kanallarına veya kan dolaşımına girmeyi başardıklarında vücudun herhangi bir yerine yayılma yani metastaz yapma potansiyelini kazanmış olurlar.Meme kanseri hücreleri genellikle kemik, akciğerler, karaciğer ve beyne yayılırlar.

Meme kanserleri ayrıca invazif (infiltran) veya non-invazif (in-situ) olarak da sınıflandırılırlar. İnvaziflik, kanser vakalarında kanser hücrelerinin vücudun diğer bölgelerine yayılabilme yani metastaz yapma özelliğini ifade eder. Eğer bir kanser invazif ise vücudun diğer organlarına direkt olarak veya kan ve lenf sıvısı yolu ile yayılabilme kapasitesi var demektir. Non invazif kanserler (in-situ kanser) mikroskobik kriterlerle tanınan ve vücudun başka bölgelerine yayılma özelliklerinin olmadığı tanımlanan kanserlerdir.

## MEME KANSERİNDE HANGİ TEDAVİLER UYGULANIR?
Bir meme kanseri vakası saptandığında bu çoğunlukla invazif kanserdir. İnvazif meme kanseri duktal da olsa lobuler de olsa tedavisi aynıdır.

Tedavi planı, lokal tedavi ve sistemik tedavi şeklinde ikiye ayrılır.Lokal tedavi, memedeki ve komşu lenf nodüllerindeki kanser hücrelerinin çıkarılmasını ya da öldürülmesini içerir. Eğer kanser bu bölgelerin dışına taşmadı ise hastaya yalnızca lokal tedavi yeterli olabilir. Maalesef meme kanseri memedeki primer kanser odağı çok ufak olsa ve lenf düğümlerinde hiçbir yayılma bulgusu olmasa bile vücudun diğer bölgelerine metastaz yapabilen bir kanserdir. Meme kanseri önceden bilinen standart bir büyüme karakteri göstermez. Birçok çalışmada hastalığın nüks etme ve metastaz yapma ihtimali ile ilgili tümörün çapı, hücre tipi, lenf düğümlerinin durumu ve hormon reseptörleri gibi prognostik faktörler saptanmıştır ve takip ve tedavide kullanılmaktadır. Ama hiçbir kadında hastalığın seyri kesin olarak belirlenemez. Bu belirsizlik nedeni ile hücrelerin herhangi bir yere yayılması riskine karşı sistemik tedavi de lokal tedaviye eklenmektedir. Sistemik tedavi, kanser hücrelerini öldüren ilaçları içeren kemoterapi ve hormonoterapiden oluşur.

Lokal tedavi cerrahiyi, radyasyonu veya her ikisini birden içerir. Meme kanseri cerrahisinde kullanılan birçok tanım vardır. Genel olarak memenin alınmasına verilen isim mastektomidir. Modifiye radikal mastektomi deyimi memenin ve koltukaltı lenf bezlerinin alınmasını ifade eder.Basit mastektomi yalnızca memenin alındığı, lenf düğümlerine dokunulmadığı durumdur. Memenin yalnızca belli bir kısmının alınmasına ise meme koruyucu cerrahi denir ve lumpektomi, parsiyel mastektomi veya kadranektomi gibi isimlerle anılır.Aksiller diseksiyon terimi ise koltuk altı lenf bezlerinin temizlenmesini ifade eder.

Radyoterapi, kanser hücreleri gibi hızlı bölünerek büyüyen hücrelerin özel yüksek enerjili X ışınları ile öldürülmesi esasına dayanır. Genellikle ağrısız ve sıkıntısız bir tedavidir ve hastanın hastaneye yatması gerekmeden ayaktan gelip gidilerek uygulanabilen bir tedavi şeklidir.

İster meme koruyucu cerrahi, ister memenin alındığı ameliyatlar olsun, ameliyat sonrası koltuk altı lenf bezlerinin durumu da öğrenilmiş olacaktır. Lenf düğümlerinde kanser hücrelerinin olup olmaması bundan sonraki tedavide önemli rol oynar. Eğer kanser hücreleri lenf düğümüne sıçramış ise kanserin tekrarlama ihtimali çok daha yüksek olacağından ek olarak kemoterapi veya hormonal tedavi veya her ikisinin birden başlanması gerekir. Cerrahi tedaviye ek olarak uygulanan kemoterapi ve hormon tedavisi adjuvan sisitemik tedavi olarak adlandırılır. Bu tedavinin amacı ameliyat esnasında vücudun başka yerlerinde bulunma ihtimali olan kanser hücrelerini de öldürmektir. Bu metastatik kanser hücrelerinin varlığı ihtimali memedeki orjinal tümörün büyüklüğü, lenf nodüllerine yayılım olup olmaması, yayılma olan lenf nodüllerinin sayısı ve kanserin mikroskobik karakteri ile ilgili olarak artabilir. Meme kanseri hücrelerinin bu tip mikroskobik yayılım yapıp yapmadığını gösterecek hiçbir test yoktur. Memedeki kanser bölgesi çok küçükse ve lenf düğümlerine de hiç yayılım yoksa bile bu hastalara adjuvan sistemik tedavi uygulanması gerekebilir, çünkü bu gurup hastaların da % 10-15’inde metastatik meme kanseri gelişebilmektedir.

Meme kanser dokusunda aynı zamanda hormon reseptörü denen estrojen ve progesteron reseptörleri olup olmadığına da bakılır. Meme kanser hücrelerinin belli bir grubu bu hormonların yapışabileceği moleküler bölgeler içerirler, bunlara reseptör denir.Hormonların kanser hücrelerinin büyümesini arttırıcı etkisi vardır. Eğer kanser hücrelerinde bu hormon reseptörleri varsa bir anti-estrojenik ajan olan tamoksifen kullanılabilir. Bu ilaç meme kanser tekrarlama riskini kemoterapinin azalttığı oranda düşürebilir. Bu ilaç sayesinde kemoterapinin bulantı, kusma, saç dökülmesi, halsizlik, enfeksiyona yatkınlık, kalbe toksik etki gibi bir çok yan etkisinden de kaçınılmış olunur. Buna karşılık tamoksifen uterus kanseri riskini arttırabilir. Tamoksifen aynı zamanda kemoterapi sonrası da verilebilir.

Eğer meme kanseri tedavisi için modifiye radikal mastektomi seçilmiş ise, yeniden meme şeklinin oluşturulacağı rekonstruktif yani estetik amaçlı cerrahi, mastektomi ameliyatı esnasında veya daha sonra yapılabilir. Bu da yine hastanın durumuna göre verilmesi gereken bir karardır. Yeni meme oluşturmak için çok sayıda ameliyat şekli vardır.Rekonstruksiyon kadının kendi dokuları ile veya silikon gibi bir meme protezi kullanılarak yapılabilir.

Görüldüğü gibi meme kanseri tedavisi oldukça değişiklikler gösterebilir ve kompleks bir tedavidir. Her bir kadında yapılabilecek tedavi seçeneklerinin tartışılması tedavinin en önemli inceliklerinden birisidir.

Her hastalıkta olduğu gibi meme kanserinde de en önemli şey hastalıktan korunmaktır. Ancak günümüzde meme kanserini neyin ya da nelerin önleyebildiğini henüz bilemiyoruz. Geçmiş yıllara göre çok daha erken tanı koyabilme şansına sahibiz. Meme kanserinin erken tanısı rutin mamografik tetkiklerle ve şüphe varsa erken biopsi ile konabilmektedir. Meme kanseri ne kadar erken yakalanabilirse kür, yani hastalıktan tam kurtulma şansı o kadar artar.

Her kadın her ay kendi kendine muayene yapmalı, 20-39 yaşlar arasında 3 yılda bir, 40 yaşından sonra ise her yıl meme muayenesi yaptırmalıdır. 35-40 yaşlar arasında bir mamografi çekilmeli, 40-50 yaşlar arasında iki yılda bir, 50 yaştan sonra ise her yıl bu mamografik inceleme tekrarlanmalıdır.

Toplum meme kanseri ile ilgili olarak ne kadar çok eğitilebilirse, bu ölümcül hastalığın kontrol şansı o oranda artacak ve meme kanseri nedeni ile ölümler o oranda azalacaktır.

Meme Kanseri


Halk arasında kıl dönmesi olarak adlandırılan plonidal sinüs genellikle kuyruk sokumunda görülen bir veya birkaç adet deriye açılmış delik, enflamasyon, şişlik veya apse şeklinde kendini gösteren bir hastalıktır.

Son yıllarda görülme sıklığı artan bu rahatsızlık kişilerin yaşam kalitesini bozması, tedaviye rağmen nüks etme ihtimali olması nedeni ile hastaların korkulu rüyası haline gelmektedir.

Plonidal sinüs kuyruk sokumu bölgesi dışında kasık bölgesinde, koltuk altlarında ve göbekte de görülebilir. En sık olarak 16 – 40  yaşlar arasında görülür. Erkeklerde görülme sıklığı belirgin olarak daha fazladır.

Genellikle genç yaşlarda görüldüğü için okul çağındaki öğrencilerin hem yaşam kalitesini bozar hem de çalışmayı ve okul devamlılığını da etkileyeceği için okul başarısını kötü yönde etkiler.

Hastalığın nedeni iki kalça arasında kalan intergluteal sulkus denilen oluk şeklindeki bölgeye sırt ve baştan dökülen kılların, bu oluklu bölgede sürtünme sonucu oluğun en dibindeki terbezi deliklerinden sanki bir vida gibi dönerek deri altı bölgeye girmesi, bu bölgede ağaç kökü gibi labirentler oluşturmasıdır. Bu deliklerden içeriye giren bakteriler burada iltahap başlatır, cerahatlı veya kanlı, pis kokulu akıntılar oluşturur. Eğer üstteki delik tıkanır ise iltahap dışarı akamaz ve apse oluşur.

Plonidal sinüste klinik bulgular nelerdir?

Kuyruk sokumundaki kıl dönmesi genellikle enfeksiyon oluncaya kadar kendisini pek belli etmez. Bu hastalarda tipik bir öykü kuyruk sokumunda ağrılı şişlik, oturamama, yürüyememe gibi yakınmalarla doktora giden bir genç erişkinde, burada apse saptanması ve bu apsenin açılarak drene edilmesi ile başlar. Apsenin drene edilmesi acil durumun tedavisidir. Eğer hasta ameliyat olmaz ise bu bölgede zaman zaman akıntı olması dışında yakınması olmadan bir süre yaşantısını sürdürebilir.  

Ancak bir kaç hafta veya ay sonra yine aynı tablo tekrarlar. Her apse tekrarında ise ağaç kökü şeklindeki sinüsler daha ileriye gider ve olay daha büyümüş olur.

Muayenede bu bölgede çapı iğne ucundan kibrit çöpü çapına kadar değişebilen bir veya bir kaç delik saptanır, bu deliklerden açık renk akıntı, iltahap, zaman zaman kıl geldiği görülebilir. Yine bu bölgede kızarıklık, şişlik, ağrı sık görülen yakınmalardır.

Plonidal sinüs nasıl tedavi edilir?


- Plonidal apsenin tedavisi: Kıl dönmesi apsesi acil tedavi gerektiren bir durumdur. Çünkü hasta ağrılıdır, oturmakta ve yürümekte güçlük çekmektedir. Apse tedavisi genellikle eğer apse çok büyük değil ise lokal anestezi ile yapılır. Apse, anestezi uygulandıktan sonra yapılan bir insizyonla boşaltılır, içi temizlenip yıkanır, antibiotikli pomadlarla  kapatılır. Sık tekrarlanan pansumanlarla enfeksiyon geçirilir. Bu esnada apse civarındaki kılların da traş edilmesi gereklidir.

Plonidal sinüs tedavisi ise acil durum   tedavisinden sonra sinüs traktuslarına yeni cilt altında  yer alan ağaç kökü şeklinde yerleşmiş kıl yuvalarına yönelik olarak yapılır. Bu amaçla fenol enjeksiyonu, sinus traktusunun kesilip açık bırakılması, kısmi çıkarma, total çıkarma ve primer kapama veya açık bırakma  (marsupializasyon), değişik flep çevirme denilen doku kaydırma yöntemleri uygulanmaktadır.


Vücudun diğer bölgelerinde görülen kıl dönmeleri kuyruk sokumu kadar olmasa da hastaları rahatsız eder. Özellikle kadınlarda kasık ve perine bölgesinde görülen ufak apseler şeklinde kendini gösteren ve bir türlü iyileşmeyen odaklar meydana gelebilir. Bu odakların çok büyümeden tedavi edilmesi ilerideki daha büyük sorun ve ameliyatları önleyebilecektir.

Göbek bölgesinde oluşan kıl dönmeleri kendini genellikle akıntı ve pis koku ile belli eder. Bu bölgedeki iltahabın ve sinüslerin de çok ilerlemeden tedavi edilmesi gerekmektedir.

Kıl dönmesi en iyi yapılmış bir operasyondan sonra bile tekrarlama ihtimali olan bir hastalıktır. O nedenle hastaların ameliyat öncesi iyi değerlendirilmesi, uygun ameliyatın seçilerek, titizlikle yapılması kadar, ameliyat sonrası  hastanın doktorunun önerilerine uyması da önemlidir.

Ameliyat sonrası erken devrede yaranın iyi korunup bakılması, uzun dönemde ise o bölgenin hijyenine dikkat edilmesi gereklidir. Ameliyat sonrası dönemde en az iki yıl süre ile o bölgedeki kıllar traş edilmeli veya tüy dökücü ilaçlarla temizlenmelidir.



Kil Dönmesi (Plonidal Sinüs)


Safra taşları safra kesesi içerisinde depolanan sıvı içerisindeki bazı maddelerin çökerek sertleşmesi ile oluşur. Safra vücudun yağların sindiriminde kullandığı bir maddedir. Safra karaciğer tarafından yapılır ve safra kesesi içerisinde depolanır.Yağlı gıdalar mideden onikiparmak barsağına geçtiğinde safra kesesi kasılarak safra kanalı vasıtasıyla safrayı ince barsaklara gönderir.

Safra su, kolesterol, bazı yağlar, safra tuzları ve bilirübinin bileşiminden oluşur.Safra tuzları yağı parçalar, bilüribin safraya ve büyük abdeste kahverengimsi rengi veren maddedir.

Normalde sıvı halde olan safra çok fazla kolesterol, safra tuzu veya bilirübin içerir ise bunlar çökerek taş oluştururlar.

Safra taşları kolesterol ve pigment taşları olmak üzere iki tiptir.Kolesterol taşları sarı-yeşil renktedir ve primer olarak kolesterolün sertleşip çökmesi ile oluşur.Tüm safra taşlarının yaklaşık olarak % 80’i bu tip taşlardır.Pigment taşları ise küçük, koyu renkli, bilirübin tarafından oluşturulan taşlardır. Safra taşları bir kum tanesi gibi küçük olabileceği gibi bir pinpon topu büyüklüğüne ulaşabilir.Safra kesesi tek büyük bir taş,çok sayıda küçük taşlar veya bunların çeşitli kombinasyonlarını oluşturabilir.

Safra kesesine ve safrayı ve diğer sindirim enzimlerini karaciğer, safra kesesi ve pankreastan ince barsaklara taşıyan kanallara topluca bilier sistem denir. Safra taşları bu kanallardan herhangi birini tıkayarak normal safra akışını durdurabilirler. Tıkanabilecek bu kanallar safrayı karaciğer dışına taşıyan hepatik kanallar, safra kesesinin kanalı olan sistik kanal veya hepatik ve sistik kanallardan gelen safrayı ince barsaklara taşıyan ana safra kanalı olabilir. Bu kanallarda birikip akamayan safra; safra kesesi, kanallar veya nadiren karaciğer içinde iltahaba yol açabilir. Pankreas kanalı da ana safra kanalı ile birleşerek barsağa açılır. Eğer safra taşı bu kanalı tıkar ise pankreas enzimleri akamaz ve bu kez aşırı ağrılı ve bazen de tehlikeli bir rahatsızlık olan pankreatite yol açabilir. Eğer kanallardan herhangi biri uzun süre tıkalı kalacak olursa safra kesesi, karaciğer ve pankreası etkileyecek oldukca ağır ve bazen ölümcül hasarlar oluşabilir.Bu ciddi problemin belirtiler ateş, sarılık ve devamlı ağrıdır.

## Safra Taşlarının Sebepleri Nelerdir?
Kolesterol taşları: Eğer safrada kolesterol ve bilirübin miktarı çok fazla veya safra tuzları çok az ise kolesterol taşları oluşur, safra kesesinin yeterli boşalamaması da diğer bir sebeptir.

Pigment taşları: Pigment taşlarının sebebi tam bilinememektedir. Sirozlu, safra yolları iltihabı olan kişilerde ve orak hücreli anemi gibi ailevi bazı kan hastalıklarında oluşmaktadır. Safrada bilirübin çok arttığında kalsiyum gibi diğer bazı maddelerle bileşim oluşturarak çöker ve siyah safra taşlarını oluşturur.

## Safra Taşı Oluşumunda Risk Faktörleri Nelerdir?

Obesite: Şişmanlık özellikle kadınlarda safra kesesi taşı oluşumunun majör risk faktörüdür. Normalden orta derecede daha kilolu olmak bile riski arttırır. Bunun sebebi obesitenin safra içeriğindeki safra tuzları miktarını azaltıp kolesterol artmasına yol açmasıdır. Obesitede ayrıca safra kesesi boşalması da yavaşlamıştır.

Estrojen: Gebelik, hormon tedavisi veya doğum kontrol hapı alımıyla estrojen miktarının artması safradaki kolesterolü arttırmak ve safra kesesi çalışmasını yavaşlatmak yolu ile safra taşı oluşumunu arttırır.

Cinsiyet: Safra taşları kadınlarda daha çok görülür. 20-60 yaş arası kadınlarda erkeklerin iki misli oranında taş görülür.

Yaş: Yaş ilerledikce safra kesesi taşı oluşma oranı artar.

Kolestero düşürücü ilaçlar: Kandaki kolesterol düzeyini düşüren ilaçlar, safrada salgılanan kolesterol miktarını arttırırlar, bu da taş oluşumunu arttırır.

Kan triglserit yüksekliği: Kanda bulunan bir yağ asidi olan trigliserit düzeyi yüksek olan kişilerde safra taşı oluşumu artmıştır.

Diabet: Diabetli hastalarda genellikle trigliserit düzeyi yüksektir, bu da taş oluşum riskini arttırır.

Hızlı kilo kaybı: Hızlı kilo kaybı esnasında vücut yağı metabolize ederken bu durum karaciğerden safra içersine ekstra kolesterol salgılanmasına yol açar, bu da safra taşlarına yol açar.

Açlık: Uzun süreli açlıkta safra kesesi hareketleri yavaşlar bu da, kese içerisinde kolesterol konsantrasyonunun artmasına ve taş oluşumuna yol açar.

Chron hastalığı: Bu hastalık barsakların iltihabi bir hastalığıdır, bu durumda safra asidi metabolizması bozulur, safra içerisinde kolesterolü çözünür halde tutacak yeterli safra asidi oluşturulamaz ve kolesterol çökerek taş oluşturur.

## Safra Kesesi Taşlarının Semptomları Nelerdir?

Safra kesesi taşı olanlarda gıdaların sindirimi etkilenir, özellikle yağlı gıda alımında bazı yakınmalar oluşur. Bu yakınmalar: -Karında şişkinlik
-Karın ağrısı
-Geğirti
-Gaz
-Hazımsızlık gibi yakınmalardır.

Safra taşları sıklıkla ‘safra kesesi atağı’ denilen ani oluşan semptomlar yaparlar. Bu ataklar genellikle yağlı yemekleri takip eder, gece uyku esnasında başlayabilir.Tipik bir atakta: 
- Karın üst kısmında ani oluşan, devamlı, şiddetli bir ağrı vardır, yarım saat ile saatler boyu sürebilir.
- Sırta, orta kısma veya sağ kürek kemiği altına yayılan ağrı olur.
- Bulantı veya kusma olur.

Özellikle terleme, titreme, ateş, sarılık yakınmaları olan hastaların derhal bir doktora başvurmaları gereklidir.

Safra kesesinde taş olan bazı kişilerde ise hiçbir semptom yoktur, bu kişilere ‘asemptomatik’ ve bunlardaki safra taşlarına da ‘sessiz safra kesesi taşları’ denir. Bu taşlar hiçbir belirgin yakınma olmadan uzun yıllar sessiz kalabilirler.

## Safra Kesesi Taşları Nasıl Teşhis Edilir?
Sessiz safra taşları veya belirgin yakınma yapmayan taşlar başka rahatsızlıkların incelenmesi veya check-up esnasında tesbit edilir. Ancak bazı yakınmalar nedeni ile safra kesesinden şüphelenilir ise ultrasonografi yapılmalıdır. Ultrasonografi vücuda ses dalgaları gönderilerek ve bunların organlardan geri yansımaları bir monitörde değerlendirilerek yapılan bir incelemedir. Safra taşları bu tetkik ile tesbit edilebilir.Ayrıca kolesistografi, kolesintigrafi, tomografi ve emar denilen radyolojik yöntemler gereğinde kullanılabilir. Safra kanalları içerisinde taş olup olmadığını anlamak için MRCP (emar kolanjiopankreatografi) veya ERCP (endoskopik retrograt kolanjiopankreatografi) yapılabilir. Ayrıca kan testleri ile enfeksiyon, tıkanma, pankreatit veya sarılık bulguları tesbit edilebilir.

Safra taşı semptomları kalp krizi, apandisit, ülser, barsak hastalıkları, mide fıtığı, pankreatit ve hepatit ile karışabilir, bu nedenle doğru tanı konması çok önemlidir.

Safra Kesesi Taşlarında Tedavi
Safra kesesi taşlarının tedavisi cerrahidir.Bu amaçla yapılan ameliyata ‘kolesistektomi’ denir, Safra kesesinin çıkartılması anlamına gelir. Günümüzde yapılan standart ameliyat ‘laparoskopik kolesistektomi’dir. Bu ameliyatta karında yapılan 4-5 adet 0.5-1 cm’lik insizyondan cerrahi aletler ve minyatür bir video kamera yerleştirilir. Bu kamera yardımıyla cerrah karın içindeki organ ve dokuları önündeki monitörde büyütülmüş olarak ve yakinen görür. Cerrah monitöre bakarak cerrahi aletlerini kullanıp safra kesesinin kanalını ve damarlarını bağlar, karaciğerden dikkatli bir şekilde sıyırır ve bir toba içine koyarak açmış olduğu ufak yaraların birinden karın dışarısına alır.

Laparaskopik cerrahide karında büyük bir yara açılıp, adeleler kesilmediği için hastalar eskiden yapılan açık ameliyatlara göre daha az ağrı duyarlar ve daha az komplikasyon riski taşırlar. Hastalar bu ameliyatta hastanede sadece bir gece kalırlar ve birkaç gün içerisinde normal yaşam ve aktivitelerine dönebilirler.

Eğer cerrah laparoskopik ameliyat esnasında aşırı iltahaplanma,çevre dokularla aşırı yapışıklık gibi engellerle karşılaşırsa aynı anda açık cerrahiye dönülebilir.Bazı durumlarda bu sorunlar ameliyattan önce de bilinebilir ve açık cerrahi önceden planlanabilir. Bu ameliyata ‘açık cerrahi’ denmesinin sebebi cerrahın safra kesesini alabilmek için 10-15 cm’lik bir insizyon yapma zorunluğudur. Bu da majör bir cerrahi işlemdir ve hastanede birkaç gün yatmayı gerektirir, evdeki nekahat süresi de birkaç haftayı bulabilir. Günümüzde açık cerrahi, deneyimli ellerde safra kesesi ameliyatlarının % 5’inden daha azında gerekmektedir.

Eğer safra taşları kanallara düşmüş ise ameliyat öncesi ERCP yapılmalıdır. ERCP’de hastaya ağız yoluyla uzun bir endoskop yutturularak ince barsağa ulaşılır, safra kanalının barsağa açıldığı yer bulunur. Endoskoptaki özel bir bıçakla kanalın ucu kesilip genişletilir, buradan kanala girilip taş özel aletlerle çekilip barsağa düşülür.

Daha önce kolesistektomi ameliyatı geçirmiş olan kişilerde nadiren ameliyattan haftalar, aylar ve hatta yıllar sonra safra kanalları içinde taş tesbit edilebilir. Bu taşlar da ERCP ile başarıyla tedavi edilebilirler.

Başka hastalıklar nedeniyle anestezi alamadığı için ameliyat edilemeyen hastalarda, eğer hastada kolesterol taşı varsa bir takım ilaçlarla bu taşlar eritilmeye çalışılmaktadır. Taş eritilmesi başarılı olsa bile altta yatan patoloji devam ettiği için bu kişilerin çoğunda yine taş oluşabilmektedir.

## Safra Kesesinin Alınmasının Zararı Var mıdır?

Kişide safra kesesi olmadığı zaman da normal yaşam sürdürülebilmektedir. Safra kesesinin olmaması diyette bir değişikliği gerektirmez. Safra kesesi alındığında karaciğerin yapmış olduğu safra, safra kesesinde depolanmak yerine direkt olarak kanallarla barsağa akar, bunun devamlı akması az sayıda bazı hastalarda ishal sebebi olabilir, bu durum da diyet ve ilaçlarla düzeltilebilmektedir.

Safra Kesesi Taşları


Tırnak batması pek çok insanda görülen, kişinin yürümesini, iş görmesini engelleyecek derecede rahatsızlık ve ağrı verebilen bir patolojidir.

Tırnak batması tüm ayak parmaklarında olabilmekle beraber genellikle baş parmakta oluşur. Tırnak büyürken bir veya iki taraftan derinin içine doğru batma eğilimi gösterir, bu esnada oluşan enflamasyon sonucu tırnak kenarındaki doku da tırnağın üzerine doğru ilerler.

Tırnaklar normalde tırnak kökünde, deri altında bulunan germinal matriks denen kısımda oluşturulur, tırnak yatağı dediğimiz parmağın üst kısmında ileriye doğru büyürler. Uzamış tırnaklar mümkün olduğunca düz olarak kesilmelidirler.

Bazen tırnak uç kısımları yan taraflardan deriye batar ve bir yabancı cisim gibi reaksiyon başlatırlar, bazen ise tırnak yalnızca köşelerde değil, tümüyle tırnak yatağına batık hale gelebilir. Her iki durumda da ilk bulgular ağrı ve şişmedir. Batma bölgesinde kanama olabilir veya enfeksiyon gelişip iltahap gelebilir. Tedavi edilmediğinde ise iltahabın kemiğe ilerlemesi (osteomyelit) ve sistemik enfeksiyonlar oluşabilir. Ayakkabı giymek ve yürümek çok zor olabilir.

## Tırnak Batmasının Sebepleri

Tırnak batması birçok sebepten oluşabilir, en sık neden yanlış tırnak kesimidir, tırnağı çok derin kesmek, tırnak uçlarını içeriye doğru çok kıvrık kesmek en sık yapılan yanlışlardır; bu durumda yeniden büyüyen tırnak batarak büyüyecektir. Diğer tırnak batma sebepleri ise:
- tırnağın dış kısım yerine direkt içeriye büyümesi
- çok dar veya sivri burunlu ayakkabı giymek
- tırnağın kalınlaşması
- parmağa veya direkt olarak tırnağa oluşan travmalar (çarpma, üzerine ağırlık düşmesi gibi)
- mantar enfeksiyonları
- şişmanlık
- aşırı ayak terlemesi
- bazı doğumsal anomaliler
- hipertiroidizm, şeker hastalığı, akromegali, romatoid artrit, gut gibi bazı başka hastalıklar
- yatalak hastalarda yorgan, battaniye gibi örtülerin çok sıkı sarılması 

gibi sebeplerdir.

Sayılan bu sebeplerden pek çoğundan sakınılarak tırnak batmasının önüne geçilebilir.

## Tırnak Batmasının Semptomları

En sık görülen semptomlar aşırı ağrı, enfeksiyon,şişme, kızarıklık, bazen iltahap gelmesidir. Tanı normalde sadece muayene ile konur.Bazı özel durumlarda iltahabın kemiğe kadar ilerlediğinden şüphe ediliyorsa rontgen filmi gerekebilir. Aşırı iltahap varlığında uygun antibiotik seçimi için yara kültürü almak gerekebilir.

## Tırnak Batmasını Tedavisi

Kanama, iltahap olan, şişme yapmış bir tırnak batmasının mutlaka bir doktora gösterilmesi gerekir. Tırnak batması olan kişiler çoğunlukla doktora gitmekte gecikir ve daha ilerlemiş, ağrılı bir halde doktora başvururlar. Tırnak batması ilk oluştuğunda bunu kendi kendine tedavi etmeye çalışma sonucu giderek artan ağrı yanında, tırnak çekimini gerektirecek düzeyde batmanın ilerlemesi ve enfeksiyon oluşması, özellikle dolaşım bozukluğu, damar sertliği ve şeker hastalığı olanlarda enfeksiyon ilerleyerek kemik iltahabı, gangren, parmağın ve hatta ayağın kesilmesine yol açabilecek komplikasyonlar oluşabilir.

Cerrahi müdahale gerektirmeyen tırnak batması tedavisinde:
-Tırnağın sıcak tuzlu su banyosutyla yumuşatılması
-Ufak bir gazlı bez parçasının antibiyotikli kremle birlikte batık kısmın altına yerleştirilmesi
-Ayakkabı giymekten kaçınılarak, sandalet veya açık terlikle tırnak üzerine olan baskının azaltılması
-Fazla enfeksiyon varsa antibiyotik kullanılması
-Ayak temizlik ve bakımı gibi yöntemler uygulanır.

Doktor hastaya steril bir gazlı bez parçasına antibiyotik kremle birlikte yerleştirmeyi ve bunun ne sıklıkla değiştirilmesi gerektiğini hastaya öğretecektir. Erken başvuran vakalarda cerrahi dışı tedavi yeterli olmaktadır. Tırnakların düz olarak kesilmesi, köşelerinin içe kıvrık olmaması önemlidir. Tırnak batması tedavisindeki ana ilke tırnağın bir kez batmadan parmak boyunu geçecek şekilde uzamasının sağlanmasıdır, bunun için tırnak kenarıyla parmak arasındaki doğal oluğun oluşturulması ve tırnağın düzgün büyümesi için “yol verilmesi” önemlidir.

## Tırnak Batmasının Cerrahi Tedavisi

Aşırı tırnak batması, doku ilerlemesi ve enfeksyion varlığında tedavi için cerrahi müdahale gerekecektir. Cerrahi tedavi yöntemi tırnak batması derece ve şekline göre kişiden kişiye değişiklik gösterir. Tırnak batmasında batan tarafta parsiyel çekim, yani tırnağın bir kısmının çekilmesi veya tüm tırnağın çekilmesi gerekebilir. Tırnağın çekilmesi yanında ilerlemiş dokunun da alınması, tırnak yatağının revizyonu çok önemlidir. Çok dönük tırnaklarda tırnağın yapıldığı germinal matriksin kenar kısımları bazı ilaçlarla, koterle veya lazerle tahrip edilerek o kısımlardan tırnağın yeniden büyümesi engellenebilir. Çok ileri vakalarda tüm germinal matriks tahrip edilerek tırnak tümüyle iptal edilebilir.(Tırnak ablasyonu)

Tırnak çekilmesi lokal anesteziyle acısız ve ağrısız olarak yapılan bir işlemdir. Hastalar işlem sonucu yürüyerek evlerine gidebilirler. Tırnak çekiminden çok daha önemli olan nokta yeni büyüyen tırnağın bakımı ve normal büyümesinin sağlanmasıdır. Bu nedenle yeniden normal tırnak oluşana kadar doktor takibi önemlidir. Eğer tırnak batması yanında mantar hastalığı da varsa bu da mutlaka tedavi edilmelidir. Yanlış ayakkabı seçimi varsa bu da doktor tavsiyesine göre düzeltilmelidir.

## Tırnak Batmasından Nasıl Korunabiliriz?

Tırnak batmasından korunmanın ilk yolu doğru tırnak kesimi yapmaktır. Ayak tırnakları düz olarak kesilmelidir, köşelerde çok hafif kıvrım yapılmalıdır. Tırnak köşelerini deriye çok yakın kesmekten kaçınmalıdır. Doğru ayakkabı giymek te çok önemlidir. Çok dar veya geniş ayakkabılar, her ikisi de tırnak batmasına yol açabilir. Taban düşüklüğü varsa tabanlık kullanarak ayak dinamiğinin düzeltilmesi gereklidir.

Tırnakta mantar, kalınlaşma, deformasyon saptanırsa hemen doktora başvurulmalıdır. Aşırı ayak terlemesi tedavi edilmelidir.

Tüm bu tedbirlere rağmen tırnak batması olursa fazla vakit geçirip olay ilerlemeden doktora başvurmak, erken tanı ve tedaviyle cerrahi müdahale yapılmaksızın batmanın düzeltilmesini sağlayabileceği için çok önemlidir.

Tırnak Batması



## VARİS NEDİR ?


Varis kelimesi, Latincede kıvrımlı anlamına gelen varix kelimesinden türetilmiştir. Deri ve deri altındaki kıvrımlı, genişlemiş, büyümüş, bazen bir ağ görüntüsü oluşturan toplar damarlara varis denmektedir.  Varisler genellikle bacaklarda ve ayak bileklerinde oluşurlar.


## VARİSLERİN NEDENLERİ NELERDİR ?

 Kalbimiz kasıldığı zaman atardamarlar taze kanı tüm vücuttaki dokulara iletirler, venler bu dokulardaki kirli kanı yeniden kalbe getiren damarlardır. Bacaklarımızdaki venler yani toplardamarlar bu geri taşıma olayı esnasında yerçekimine karşı çalışırlar. Bu esnada kalbe gitmekte olan kanın geriye kaçmasına venler içerisindeki küçük, tek yönlü çalışan kapakçıklar engel olur. Bu kapakçıklar normal çalışamaz ise venlerde kan göllenmesi olur, bu da damar duvarının  genişlemesine, incelmesine ve damarların kıvrımlı, şiş bir hal almasına yol açar. Bu kapakçıkların iyi çalışmamasına damar içindeki basıncın artması, damar duvarındaki zayıflama, elastikiyetini kaybetme ve kapakçıklarda oluşan hasarlar yol açabilir.

 Varislerin oluşmasında genetik yapının da rolü olabilir. Bazı insanlar bozuk kapak yapısı veya toplar damar duvarı yapı bozukluğuna yatkın olarak doğabilirler ve bu kişilerde ileri yaşlarda kolaylıkla varis gelişebilir.

 Gebelik en sık varis nedenlerinden birisidir. Hamilelik esnasında hormonlar damar duvarlarında gevşeme ve elastikiyetin bozulmasına yol açarlar. Kilo artışı ve hamilelikte büyüyen uterus (rahim) toplar damarlara baskı yaparak bacaklardaki damar içi basıncı arttırırlar, bu da varis oluşumuna sebep olabilir.

 Uzun süre ayakta kalarak iş yapanlarda da varis oluşma ihtimali artmaktadır.

 Varisler daha nadir olarak da altta yatan ciddi bazı hastalıklar sonrası oluşabilirler. Bu ciddi hastalıklar:

- Derin ven trombozu veya tromboflebit denilen, derin damarlarda kan pıhtısı oluşması veya iltihaplanma olması
- Arterler ve venler, yani atar ve toplar damarlar arasında doğuştan veya sonradan olan anormal ilişkiler  bulunması ( Arteriö-venöz fistüller )
- Çok nadiren bacaklarda veya karın içerisindeki tümörler de varis oluşumuna yol açarlar.

## VARİSLERİN SEMPTOMLARI NELERDİR ?

 3 çeşit varis vardır:

1. Kılcal varisler.Bunlar örümcek ağına benzerlik gösterdikleri için spider varisler diye de anılan derideki ince varislerdir.
1. Retiküler varisler.Deri altında yeralan daha geniş çapta ve uzunlukta olan varislerdir.
1. Ana toplar damardaki kapak yetmezliklerine bağlı oluşan en ilerlemiş haldeki varislerdir.

Kadınların üçte ikisinde, erkeklerin ise üçte birinde varis oluşur. İleri yaşlarda varis daha çok görülmektedir.

Pek çok hastada görüntü bozukluğu dışında belirgin bir semptom yoktur. Variköz damarlar deride mor, şiş ve kıvrımlı olarak görülürler. Erken devrelerde hafif yakınmalar oluşur. Bunlar; bacaklarda künt bir ağrı, yanma, ağırlık hissi şeklinde yakınmalardır. Ayak ve ayak bileklerinde şişmeler olabilir. Varisli venlerin üzerindeki deri kısımlarında kaşıntı olabilir.

Spider venler çoğunlukla kadınlarda oluşur ve genellikle kozmetik bir problem sanılsa da acı ve ağrıya yol açabilirler.

Varisler ilerlediğinde daha ağır semptom ve bulgular oluşur. Bunlar

- Bacaklardaki şişlikler.
- Uzun süre oturma veya ayakta durma sonucu ayak bilekleri ve baldırlarda belirgin şişlik ve ağrı.
- Ayak bileği ve bacağın alt kısımlarında deride renk değişiklikleri, koyulaşma, lekeler.
- Daha ilerlemiş vakalarda ayak bileklerinde iyileşmeyen yaralar, ülserasyonlar
- Varisli damarlar içinde kan pıhtılaşması ve inflamasyon sonucu oluşan yüzeysel tromboflebitler.
- Küçük bir darbe ile bile belirgin sıyrık ve kanamaların oluşmasıdır.

Variköz venlere ait semptomlar kadınlarda adet döneminden birkaç gün önce ve adet devresi esnasında daha ağırlaşabilir.

## VARİSTE NASIL TANI KONUR ?

 Varis tanısında hastanın öyküsü ve fizik muayene en önemli ögelerdir. Varislerin tipik görünümü tanıyı koydurmaya yeterlidir. Eğer muayene veya yakınmalarda derin venlerde problem veya komplikasyon düşünülürse veya tedavi amaçlı bir müdahale planlanıyorsa ileri tetkik yapılır.

 Duplex doppler ultrasound denilen toplardamarların ses dalgaları ile incelenip haritalandırılması en sık kullanılan tetkik yöntemidir. Bu tetkikle kapak yetmezliğinin derecesi ve derin venlerde sorun olup olmadığı saptanabilir. 

 Eskiden sık kullanılan venogram dediğimiz, ilaç verilerek damarların filminin çekilmesi yöntemi günümüzde çok nadir kullanılmaktadır.

## VARİS TEDAVİSİ

 Varis tedavisinde amaç yakınmaları geçirmek ve komplikasyonları önlemektir. Bazen varisli hastadaki tek yakınma görüntü bozukluğu olabilir, bu durumda da estetik nedenle tedavi yapılmaktadır.

 Varis yapısal bir bozukluk olduğu için ilaçla tedavisi yoktur. Flebit, ülser gibi komplikasyonlar oluşur ise ilaçlar tedaviye eklenir.

 Varisten korunmak amacı ile ve erken devredeki varis hastalarına

- Varis çorabı giymek
- Düzenli olarak geceleri bacakları yukarıya kaldırmak.
- Çok uzun süre oturmaktan veya ayakta hareketsiz kalmaktan kaçınmak.
- Egzersiz yapmak ve kilo almamak önerilir.

Eğer bu önlemler yeterli olmaz ise cerrahi tedavilere başvurulur. Ligasyon ve stripping olarak adlandırılan cerrahi tedavi, varis probleminin standart tedavisidir. Buna karşılık uygun vakalarda yapılan skleroterapi, lazer tedavisi ve radyofrekans tedavileri daha risksiz ve nekahat devreleri daha kısa süren tedavilerdir. Ancak daha yeni yöntemler olan lazer ve radyofrekans tedavilerinin uzun dönem sonuçları, hastalığın tekrarlayıp tekrarlamayacağı tam bilinmemektedir.

## VARİSLERDE SKLEROTERAPİ

 Skleroterapi, sklerozan maddeler veya köpük denilen bazı büzüştürücü ilaçların damar içerisine verilerek damarlarda büzüşme yapıp kapanmasını sağlayan bir tedavi yöntemidir. Bu işlem esnasında bacak yukarıya kaldırılıp damarlardaki kan boşaltılır ve varisli damar içerisine sklerozan madde enjekte edilir. Kılcal damarlar için yapıldığında doktor muayenehanesi veya lokal müdahale odalarında 15-30 dakika içerisinde yapılabilir. Sklerozan madde verdikten sonra damar üzerine basınç uygulanıp, bandaj sarılır. Bu bandaj bir-iki hafta tutulabilir. 

 Sklerozan madde enjeksiyonu hafif ağrılı olabilir, birkaç dakika süren yanma hissi olabilir. Varislerin yaygınlığına ve büyüklüğüne göre birkaç seans tedavi yapılması gerekebilir.

 Daha yeni bir yöntemle sklerozan madde veya köpük, bir  kateter ile verilmektedir. Bu yöntemle daha önce yalnızca cerrahi yöntemle tedavi edilerek bağlanıp çıkartılan daha büyük damarlara da skleroterapi yapılabilmektedir. Köpük ile yapılan tedaviler sklerozan madde enjeksiyonundan daha güvenli ve daha etkili olmaktadır.

 Skleroterapi sonrası kişi hemen kalkıp normal yaşantısına dönebilir. Hastanın hergün yürüyüş yapması önerilir ancak ağır hareket ve aktivitelerden birkaç gün uzak kalması gerekir. Skleroterapi sonrası bazı hastaların birkaç hafta varis çorabi giymesi tercih edilir. Skleroterapi hamilelerde, sklerozan maddelere allerjisi olduğu bilinenlerde ve derin ven trombozu olanlarda uygulanmaz.

### Skleroterapinin Riskleri ve Yan Etkileri

- Skleroterapinin en sık görülen yan etkisi deride damar  trasesi boyunca renk koyuluğu oluşmasıdır. Kırmızı-mor renk değişikliği şeklinde oluşan bu tablo 6-12 ayda geçebilir, bazı kişilerde ise kalıcı olabilir. 
- Sklerozan tedavi yapılmış damarlar yeniden oluşabilirler veya bu damarların hemen yakınında yeni damarlar ortaya çıkabilir. 
- Tedavi yapılmış bölgede ağrı, yanma, kaşıntı oluşabilir.
- Eğer sklerozan madde damardan dışarıya kaçırılırsa o bölgede yaralar, nedbe dokuları oluşabilir. 
- Sklerozan madde allerjik reaksiyon yapabilir. 

## VEN LİGASYONU VE STRIPPING

Ven ligasyonu ve stripping çok büyük olmayan bir cerrahi müdahaledir. Eğer venlerde çok sayıda kapak bozukluğu veya ilerlemiş varis varsa uygulanır. Bu işlem esnasında ven üzerinde deriye yapılan ufak kesilerle damar bulunur, üst kısmı bağlanıp ( ligasyon ) kesilir ve damar içinden gönderilen bir tel yardımı ile damar çekilerek çıkartılır ( stripping ). Bu işlem esnasında ana damar dışındaki genişleyip büyümüş damarlar da üzerlerine yapılan milimetrik yaralardan tutulup dışarıya alınarak çıkartılıp temizlenir.

 Bu ameliyat sonrası hastalar aynı gün yürümeye başlarlar, aynı gün veya ertesi gün evlerine gidebilir ve birkaç gün içerisinde de çalışma hayatlarına, normal yaşamlarına dönebilirler. Birkaç hafta sonra da ağır sporları yapacak duruma gelirler.

 Ven ligasyonu ve stripping genellikle büyük varislerde uygulanır, ilerlemiş varislerde venöz deri ülserlerini önlemek için uygulanır. Ayrıca kozmetik nedenlerle, uzun süre ayakta durunca bacaklarında ağrı, yanma, ağırlık hissi, şişme olan kişilerde, variköz venlerde kanama olduğunda, deride renk değişiklikleri olduğunda da uygulanan bir tedavidir.

 Hem büyük hem de küçük varisleri bir arada olan kişilerde birden çok tedavi bir arada uygulanabilir. Büyük damarlara yapılan ligasyon ve stripping sonrası, kılcal damarlara da skleroterapi uygulanabilir.

### Ven ligasyonu ve strippingin sakıncalı olacağı hastalar:

- Diğer tıbbi nedenlerle ameliyatın yüksek risk taşıyacağı yaşlı hastalar.
- Bacaklarında atardamar hastalığına bağlı dolaşım bozukluğu olan hastalar.
- Lenf kanalları tıkanmasına bağlı bacaklarda aşırı doku suyu birikmiş (lenfödem) olan hastalar.
- Yaygın deri enfeksiyonu olan hastalar.
- Kan pıhtılaşması defekti olan kişiler.
- Hamileler
- Bacaklarda arteriovenöz fistül sonucu varis oluşmuş kişilerdir.

Doğru hasta seçimi ve iyi bir cerrahi müdahale sonrası ven ligasyonu ve stripping %90 dan fazla hastada mükemmel sonuç verir ve uzun vadede de hiçbir sorun yaşanmaz.

Bacaklardaki damarların kalpte by-pass için kullanılmasından dolayı bazı hastalar bu ameliyatla damarların çıkartılmasının ileride olası bir by-pass ameliyatını engelleyeceğinden endişe etmektedirler. Zaten yapısı bozulup genişlemiş olan bir damar by-passta kullanılamaz, bu nedenle varisli bir kişinin bu nedenle ameliyat edilmemesi düşüncesi yalnıştır.

## VARİSLERDE LAZER TEDAVİSİ

Lazer uygulaması ile damarlarda skar dokusu oluşur, bu da damarı kapatıp, söndürerek içinden kan geçmesini engeller. Kapanmış olan bu ven 1-2 yıl içerisinde tamamen kaybolur. 

. Genellikle birden çok tedavi seansı gereklidir, 6-12 hafta aralıklarla tedavinin yinelenmesi gerekebilmektedir. Yakın zamanlara kadar lazer tedavisi yalnızca derideki yüzeyel kılcal damarlara uygulanıyordu

Daha yeni bir yöntem olarak endovenöz yani damar içine uygulanan lazer tedavisi yapılmaktadır. Ven içerisine bir kateter yardımı ile lazer probu yerleştirilerek uygulanan bir tedavidir. Bu işlem esnasında kateter duplex ultrasound ile takip edilir. Lazer tedavisi ameliyattan daha az ağrılı bir tedavidir, lokal anestezi veya sedasyon ile yapılabilir.

Lazer tedavisi sonrası kişi ertesi gün normal yaşamına dönebilir, birkaç hafta bandaj uygulanması veya varis çorabı giymesi gereklidir. 

Endovenöz lazer tedavisi sonrası damarın tamamen kapanıp kapanmadığı ultrasonografi ile kontrol edilmelidir. Eğer damar kapanmadı ise ikinci bir müdahale ile ligasyon ve stripping gerekebilir.

Lazer tedavisinin risk ve komplikasyonları:

- Deri yanıkları
- Deride renk değişiklikleri
- Sinir hasarına bağlı yanma, ağrı 
- Damar içinde veya derin damarlarda pıhtı oluşmasıdır.

## VARİSLERDE  RADYOFREKANS  TEDAVİSİ

Radyofrekans tedavisi varislerde yakın zamanlarda kullanılmaya başlanmış bir tedavidir. Bu teknikte radyofrekans enerjisi (lazer enerjisi yerine) damar içini ısıtıp hasarlayarak, venin kapanmasını sağlar. 1-2 yıl içerisinde de damar kaybolur. Bu yöntemde de küçük bir yerden damar içine yerleştirilen bir kateter yardımı ile radyofrekans enerjisi damar içerisine ulaştırılır. Bu yöntem de lokal anestezi veya sedasyon ile uygulanabilir.


### Radyofrekans tedavisinin risk ve yan etkileri

- Deri yanıkları
- Yanma, ağrı, uyuşukluk.
- Damarda veya derin damarlarda pıhtı oluşumu.

Radyofrekans uygulamasında da ilk seansta damarın tam kapanması sağlanamayabilir ve ikinci bir müdahale gerekebilir.

## VARİSTEN KORUNMAK İÇİN NE YAPABİLİRSNİZ?

Risk Faktörlerinizi Gözden Geçiriniz

- İş yerinde oturur durumda çalışmak.
- İş yerinde çok fazla ayakta ve hareketsiz kalmak.
- Spor yapmamak.
- Yürüyüş yapmamak, yürümekten kaçınmak.
- Çok seyahat etmek.
- Sigara kullanmak, aşırı alkol almak.
- Sürekli kullandığınız ilaçların damarlara etkisini bilmemek.
- Aşırı sıcaklara maruz kalmak ( sıcak banyo, kaplıca, aşırı güneşlenme, kum banyosu )
- Anne, baba, yakın akrabalarda varis olması.
- Gebelik.
- Aşırı kilo almak

En belirgin risk faktörleridir.

Korunmak için:

- Değiştirebileceğiniz risk faktörleriniz için doktorunuzdan görüş alınız.
- Uygun olan her ortamda bacaklarınızı ayak bilekleriniz kalp seviyesinin üzerine gelecek şekilde kaldırarak dinlendiriniz.
- Seyahatlerde mümkün olduğunca bacaklarınızı kıvırmadan, uzatarak oturabileceğiniz yerleri seçiniz.
- Uzun seyahatlerde mümkünse sık mola veriniz ve molalarda ayakta durmak veya oturmak yerine yürüyünüz.
- Uzun seyahatlerde doktorunuza danışarak uygun varis çorapları kullanınız.
















Varis ve Tedavisi



Dünyadaki meme kanserlerinin %25’i aşırı kilo ve sedanter yani hareketsiz yaşam nedeniyledir. Kanserden ölümlerin %30’u ise kötü beslenme, aşırı yağlılık ve sedanter yaşam şekli nedeni iledir. Çalışmalar haftada 3-4 saat orta ve yüksek düzeyde devamlı spor yapan kadınlarda meme kanseri riskinin %30-40 oranında azaldığını göstermektedir. Kilo fazlası veya obezitesi olan kadınlarda menapoz sonrası meme kanserine yakalanma riski %50 ile 250 oranında artmaktadır. 

Alkol kullanımı orta düzeyde olsa bile (günde iki bardak) hem menapoz öncesi, hem menapoz sonrası meme kanseri riskini arttırmaktadır.

Bazı beslenme şekilleri, mesela yüksek yağ , düşük sebze ve meyva, düşük lifli gıda ve yüksek karbonhidrat içeren diyetler riski arttırabilmektedir, ancak kanıtlanmış sonuçlar yoktur. Bu diyet ve yaşam şekilleri muhtemelen hormonlar üzerinden meme kanseri etyolojisini etkilemektedirler.


Fiziksel Aktivite

Fiziksel aktivite arttırılması ile ( haftada 3-4 saat orta ve yüksek düzeyde ) meme kanseri riski %30-40 oranında azalmaktadır.

Hem menapoz öncesi hem menapoz sonrası kadınlarda fiziksel aktivite meme kanseri riskini azaltmaktadır. Menapoz öncesi kadınlarda egzersiz adet gecikmesine neden olarak, ovulasyon sıklık sayısını azaltarak ve endojen seks hormonlarının konsantrasyonunu azaltarak meme kanseri riskini azaltıyor olabilir. Ağır fiziksel aktivitenin ilk adet görme yaşını ( menarş ) geciktireceği, düzenli olarak bale yapan, yüzen veya atletizm yapan kızların menarşlarının geç başladığı, meme gelişmesinin geciktiği ve yirmili yaşlarda adet gecikmelerinin olduğu saptanmıştır. Ergenlik çağında orta derecede fiziksel aktivite bile anovulatuar, yani yumurtlama olmayan dönemlere neden olabilmektedir. Bu da memelerin hormonlardan etkilenme sayısını, dolayısıyla kanser riskini azaltacaktır. Menapoz sonrası kadınlarda ise egzersiz, yağ depolarını azaltarak ve böylece estrojen, androjen ve insülin  düzeylerini düşürerek meme kanseri riskini azaltıyor olabilir. 


Kilo Fazlalığı ve Obezite

Kilo fazlası olan veya obez kadınlarda menapoz sonrası meme kanseri gelişmesi zayıf kadınlara göre %30-50 oranında daha fazladır, ancak bu kadınlarda menapozdan önce kanser gelişme riski ise  daha azdır. 

Santral ( göbek bölgesi ) yağlanma olan menapoz sonrası kadınlarda meme kanseri oluşma riski iki misline çıkmaktadır. 

Obezite muhtemelen aşırı yağ dokusundaki estrojenlerin androjene dönüşmesiyle, aşırı testesteron düzeyiyle ve artmış insülün düzeyleri veya insülin – insülin benzeri büyüme faktörlerinin dengesinin ve bunların bağlayıcı proteinlerinin değişmesiyle meme kanserine neden olmaktadır.



DİYET

Meme kanseri görülmesi ve riskleri açısından değişik uluslar arasında büyük farklar vardır, buda meme kanser sebepleri araştırılırken dikkatleri muhtemel diyetsel faktörler üzerine yoğunlaştırmıştır. Birçok araştırmacı uluslar arası ve kültürler arası diyet farklılıklarını incelediklerinde düşük yağ ve yüksek sebze, meyva, lif ve kompleks karbonhidratlar içeren diyetlerin meme kanseri riskini azaltabildiğini göstermişlerdir.

Hayvan deneylerinde yüksek doymuş ve doymamış yağlı diyetler alan hayvanlarda meme tümörlerini arttıran faktörlerin yalnızca diyetteki artmış yağ veya yüksek enerji alımının olup olmadığı kesin açıklanabilmiş değildir. İnsan çalışmalarında az yağlı diyet alan kadınlarda mamografik dansitenin ve kan estrojenlerinin azaldığı saptanmıştır. Ancak yapılan geniş çalışmalarda besindeki yağ miktarının fazlalığı ile meme kanseri oluşumu arasında net ilişki ispatlanamamıştır.

Diyetteki kalorinin %20’den azının yağdan alınması, günde beş porsiyon meyva ve sebze, altı porsiyon tahıl ürünlerinin yenmesi önerilmektedir. Gıdadaki sebze ve meyvenin arttırılması, meme kanseri riskini azaltmaktadır. Liften zengin gıdaların safra sistemi ile barsağa dökülen estrojenin yeniden emilmesini engelleyerek meme kanseri oluşumuna karşı koruyucu bir etkisinin olabileceği ileri sürülmüştür.

Soya ürünlerinin de meme kanser riskini azalttığı gösterilmiştir. Soyada bulunan fitoestrojenler zayıf estrojenler veya estrojen antagonistleri ( karşıtları ) gibi davranabilir. Böylelikle artmış fitoestrojen alımı menapoz öncesi kadınlarda hedef organ olan memelerdeki estrojene maruz kalma ( estrojenle temas etme ) oranını düşürebilir. Bunun tersine düşük estrojen düzeyine sahip olan menapoz sonrası kadınlarda ise fitoestrojenler estrojen aktivitesini arttırabilir. Bazı çalışmalar artmış et tüketiminin meme kanseri riskini arttırdığını göstermesine karşılık bazı çalışmalar ise bunu desteklememektedir. Çalışmalardaki bu farklılıklar dünyanın değişik bölgelerindeki etlerin farklı düzeyde karsinojen ve mutajenleri içeriyor olmasından kaynaklanabilir.

Süt ve süt ürünlerinin meme kanseri riskine etkisi kesin gösterilmemiştir. Son zamanlardaki bir çalışma düşük yağlı süt ürünlerinin menapoz öncesi kadınlarda risk azalttığını düşündürmektedir.

Diyetle veya ilaç olarak vitamin ve mineral alımının meme kanser riskine etkileri birçok çalışma ile araştırılmıştır. Riski azalttığı gösterilenler keratenoidler, folik asit, kalsiyum, D vitamini, likopen ve C vitaminidir. A vitamininin içinde bulunduğu keratenoidler antioksidan özelliklere sahip olduklarından DNA hasarına yol açan reaktif oksijen radikallerine karşı hücresel savunmayı arttırabilirler. A vitamini orta derecede de olsa anlamlı koruyucu etkiye sahiptir. Yeni bir çalışmada düşük folik asit ve yüksek alkol alan kadınlarda, normal folik asit alıp içki içmeyenlere göre meme kanser riskinin arttığı gözlenmiştir.

ALKOL

Bir çok büyük çalışmada orta veya fazla miktarda alkol alımının hem menapoz öncesi, hem menapoz sonrası kadınlarda meme kanseri gelişmesini istatiksel olarak arttırdığı gösterilmiştir. Günlük alkol alımının her 10 gr artışının meme kanseri riskini %7 oranında arttırdığı gösterilmiştir. Alkol alımı aynı zamanda folik asit, beta karoten, lutein ve C vitamininin alımını da kötü yönde etkilemektedir. Alkol alımı dolaşımdaki estrojen düzeyini yükselterek meme kanseri riskini arttırmaktadır. Artmış estrojen düzeyleri kokarsinojen gibi etki yapmaktadır. Bu etki ya DNA’ya bağlanan veya onu bozan metobolitleri inaktif halden aktif hale geçirerek, ya karsinojenlerin detoksifikasyonunu inhibe ederek veya karaciğerin karsinojenleri temizlemesini bozarak oluşmaktadır. Alkol ve onun metaboliti olan asetaldehid karsinojene bağlı DNA hasarının tamir edilmesini de engellemektedir.

SONUÇ

Gözlemler yağlanmanın, hareketsiz yaşamın ve orta veya fazla miktarda alkol alımının meme kanseri riskini arttırdığını göstermektedir.

Kadınlar fiziksel aktiviteyi arttırarak ve aldıkları enerjiyi dengeleyip kilolarını sabit tutarak ve alkol tüketimini sınırlayarak meme kanseri riskini azaltabilirler.

Halihazırda şişmanlığı olan kadınlar ise fizik aktivitelerini arttırarak ( günde 60 dakika çalışma ) ve diyetlerini yüksek sebze-meyve, düşük şeker ve yağ içerir hale getirerek ve alkol tüketimini ayarlayarak meme kanseri riskini azaltabilirler. 

